پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
حمیدرضا رضازاده، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و علیرضا ملازاده، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی طی یادداشتی به بررسی نقاط ضعف نظام آموزشی در دوران کرونا پرداختند. این دانش پژوهان در این یادداشت آورده‌اند:
در ارتباط با کرونا با پدیده‌ای مبهم، ابعاد بسیار گسترده و چند رشته‌ای(multidisciplinary) مواجه هستیم. بنابراین محققان رشته‌های مختلف از جمله علوم تربیتی و روانشناسی باید در باره آن به تحقیق بپردازند.
ظاهر این بیماری و منشأ آن هر چند پزشکی و زیستی است ولی تاثیر زیادی برابعاد روانی – اجتماعی و آموزشی انسان‌ها داشته است. آنچه شرایط و تغییرات آموزشی دوران کرونا را مهم‌تر می‌کند، تداوم شرایط ومراقبت‌های مربوط به آن و نیمه تعطیلی وغیر حضوری شدن مدارس و دانشگاه‌هاست. از آنجا که لازم است ابعاد این بیماری شناسایی شود، ابعاد آموزش وابسته به کرونا (educational based on corona) وبحران آموزشی وابسته به کرونا(educational crisis based on corona) را دراین مقاله بررسی می‌کنیم.
بحران آموزشی وابسته به کرونا
تغییرات ناشی از کرونا در مسایل آموزشی بسیار گسترده بوده است. تجربه آموزشی حاصل از آن باعث شده در آینده حتی در زمانی که ویروس کرونا کنترل شود، آموزش در کلیه مقاطع تحصیل و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی به صورت ترکیبی از یادگیری رو در رو و یادگیری آنلاین محتمل و مقرون به صرفه باشد.
کودکان طبقه پایین که تا قبل از دوران کرونا گاهی می‌توانستند در کنار کلاسی‌های خود درس بخوانند و از مزایای در کنار کودکان متوسط و بالا بودن بهره برند، به سبب تغییرات دوران کرونا، این کار برایشان میسر نیست. از سوی دیگر این کودکان ملزومات امکانات آموزش از راه دور مثل سیستم‌های رایانه‌ای و تبلت و اینترنت با سرعت مناسب را ندارند.این شرایط به ایجاد «یأس آموزشی» و ناتوانی در همگام شدن با آموزش‌های الکترونیک می‌شود.
بهبود دسترسی آموزشی، توانمندسازی آموزشی، دستیابی به رشد پایدار آموزشی، غلبه بر نابرابری آموزشی، مستلزم سیستم آموزشی مناسب برا ی آموزش دیجیتال و آموزش از راه دور است. با وجود این، تکنولوژی چاره همه مشکلات نیست و تا زمانی که همه مدارس به استانداردهایی مشترک و لازم در این زمینه برسند، مشکلات آموزشی وابسته به کرونا (educational problems based on corona) ادامه می‌یابد.
به هر حال در شرایط کرونا در مدارس و دانشگاه‌های تمام دنیا این سوال مطرح است که چه طور می‌توان آموزش و پرورشی مناسب با توجه به اهداف آموزش و پرورش دوران کرونایی و نیازهای آموزشی دوران کرونایی تدوین کرد؟ از نقطه نظر عرضه، یک مشکل پیرامون کمیت و کیفیت متمرکز است. این که در جهان بحث کمیت، کمبود معلمان و اساتید متبحر آنلاین، انعطاف پذیر نبودن برنامه درسی و وابستگی بیش از حد به آموزش حضوری مطرح است. در حوزه تقاضا و کیفیت در آموز ش های مجازی ، دانش آموزان اغلب با نقص مهارت های اجتماعی برای زندگی در جامعه واقعی وانطباق با محیط حرفه ای مواجه هستند.
شرایطی که کرونا در کل جهان به وجود آورد، آموزش و نظام‌های آموزشی و آموزش عالی را به قبل وبعد از کرونا تقسیم کرد. به هر حال انتقال از یادگیری در شرایط آموزشی قبل از کرونا به یادگیری در شرایط کرونایی مبتنی بر کار روی برنامه‌ها و مواجهه با محیط و دنیایی جدید به عنوان یک چالش بزرگ سازگاری است که باید مطرح شود. ما در شرایطی هستیم که نیازمند یک انقلاب آموزشی و آموزش مبتنی بر وب به صورت فوری در اثر شرایط کرونا است.
اما دسترسی همه دانش آموزان و دانشجویان به منابع آنلاین و موتورهای جستجوگر نیازمند تدارک زیر ساخت‌های الزم از سوی دولت‌هاست. هرچند موانع نباید آن را منتفی کند، دستیابی کودکان به دنیای اطلاعات در شرایط کرونایی یک تغییر محوری و تحولی بالقوه در حوزه آموزش و پرورش تلقی می‌شود که در آینده باید همه مدارس دنیا را در بر گیرد و فراگیران را به شهروندانی مسوول در حوزه یادگیری تبدیل کند و در عین حال این امکان را فراهم آورد تا تدریس آنلاین بتواند انگیزش لازم را داشته باشد و با موفقیت همراه شود.
در واقع ضرورت تحول در آموزش و پرورش شرایط کرونایی ، آن را ملزم ساخته تا از تجربیات و امکانات خارج از سیستم خود نیز استفاده کند تا به سوی تغییر آموزشی راه بگشاید. امروزه در شرایط آموزشی کرونایی، دانش آموزان ما دیگر به معلمان وابسته نیستند تا دانش سده‌های پیش را برایشان نقل کنند. بسیاری از آنها می‌توانند علاوه بر معلم از طریق شبکه‌های آموزشی نیز به کسب و بازتولید اطلاعات بپردازند. لذا در این شرایط نه تنها دانش‌آموزان برای زندگی در اجتماع آینده آماده می‌شود بلکه نقش معلمان نیز تغییر می‌کند. به عبارت دیگر در شرایط موجود و آینده نقش معلم به عنوان فردی که اطلاعات را مرتب می‌کند، سازماندهی و طبقه بندی می‌کند و به شیوه‌ای منظم و مرحله‌ا‌ی در اخت یار فراگیران قرار می‌دهد ارتقاء خواهد یافت و این در اصل یک انقلاب آموزشی است.
در این شرایط هر چه یک نظام آموزشی فرد محورتر باشد و فراگیر بتواند بیشتر و بهتر فکر کند و به حل مسایل بپردازد، شیوه زندگی مطلوب تری در عصر فرامدرن کرونایی خواهد داشت. لذا با تایید بر بروز یک تحول در آموزش و پرورش آن را عاملی می‌دانیم که بر اساس آن می توان به مدارس ساختار تازه‌ای بخشید.
با بروز کرونا بهتر متوجه شدیم نظام های آموزشی مدارس و دانشگاه های ما چقدر قدیمی است روش‌های آموزشی ما نیازمندی‌های آموزشی امروز و در شرایط کرونا را نداشته و ما به نظام آموزشی متناسب با قرن ۲۱ و شرایط کرونا احتیاج داریم. بزرگ ترین تغییری که ما برای دانش آموزان ودانشجویان در نظر داریم این است که دیگر این مواد درسی نیستند که در مرکز توجه قرار می گیرند بلکه مجموعه مهارت هایی که دانش آموزان باید در شرایط کنار آمدن با کرونا بیاموزند، مهم است. برای مثال اگر دانش آموزی تصمیم دارد اوقات فراغت خود در تابستان را پر کند، درس‌های شیمی، جغرافی یا تاریخ کاربردی ندارد، بلکه چگونگی حفظ بهداشت فردی و فاصله با دوستان در حین بازی به کار وی می‌آید، مهارتی که شاید باعث سلامت یک کودک و عدم توانایی آن باعث مرگ دیگری شود.
تجربه‌هایی مانند تعطیلی مدارس ودانشگاه‌ها، تغییر در ارتباطات انسانی متداول ،آموزش در منزل و در تنهایی و مشاهده مداوم تجربه بیماری و فقدان در بستگان، جامعه و کل دنیا که همگی ناشی از همه گیری کروناست. تداوم نامعلوم شرایط حاصل ویروس و احتمال تکرار شرایط حاد بحران کرونا در فصل پاییز، شرایط تشدید یا ایجاد مشکل در یادگیری در دانش آموزان ودانشجویان را مهیا کرده است. حتی اگر به طور واقعی کرونا صعودی در آینده نداشته باشد، ترس از آن در بسیاری از بیماران به ویژه افراد دچار ترس مرضی و وسواس باعث استمرار حالات مرضی آنها می‌شود. از سوی دیگر کرونا ایران را در یک شرایط عملیات روانی گسترده و تبلیغات شبکه های اجتماعی وکلیپها و شایعه سازی ها شده‌اند که همه این‌ها در آموزش معلم و اساتید و یادگیری دانش آموزان ودانشجویان تاثیر منفی می‌گذارد.
در این شرایط باید مراقب شرایط آموزشی کودکان ، نوجوانان و دانشجویانی که در اطراف و خانواده‌مان هستند باشیم. باید از نظر سیستم‌های آموزشی، سیستم کامپیوتر و اینترنت مورد آنها به آنها کمک‌هایی شود. به مرور زمان گسترش این ویروس متوقف می‌شود ولی تا آن زمان باید بسیار هوشمندانه نظام آموزشی مبتی برکرونا را در افراد به ویژه کودکان و نوجوانان بررسی کنیم. یکی از دلایل انقراض دایناسورها عدم توانایی تطبیق با شرایط اقلیمی عصر یخبندان بود و در این دوران هر انسانی نتواند هوشمندانه با این بحران ویروسی به ویژه در بعد بحران آموزشی وابسته به کرونا مقابله کند، احتمال بروز بیماری ومشکل در او بیشتر است. به نظر می رسدحیطه های مهم و کمک کننده به انسان در این عصر جدید فراکرونایی، معنویت در کنار دانش است.