در بیش از یک گزارش دیده‌بان حقوق بشر، یک سازمان بین‌المللی غیردولتی مرتبط با «نظارت بر حقوق بشر»، دفاع و حمایت از حقوق بشر، مستقر در شهر نیویورک، در گزارش‌های دوره‌ای خود درباره وضعیت عراق اشاره می‌کند که حدود نیم میلیون نفر را از دست داده است. جان آنها، میلیون ها نفر دیگر خانه های خود را از دست داده اند و غیرنظامیان بی شماری از سوی همه طرف های درگیر مورد تجاوز قرار گرفته اند.
نیروهای اشغالگر از جمله آمریکا و انگلیس هزاران بمب خوشه ای بی رویه را بر روی مناطق پرجمعیت پرتاب کردند و حملات هوایی بی رویه را انجام دادند که منجر به کشته شدن غیرنظامیان شد. از جمله سوء استفاده جنسی و تحقیر، تظاهرکنندگان را به ناحق کشت، و پیمانکاران نظامی را به خدمت گرفت که ده ها غیرنظامی را کشتند و زخمی کردند. نیروهای انگلیسی همچنین در نقض صدها زندانی عراقی، مانند شکنجه و کشتار غیرقانونی، دست داشتند. مرکز مالکوم کر-کارنگی برای خاورمیانه، که مقر آن در بیروت، پایتخت لبنان است، و یک شعبه منطقه ای مرکز کارنگی برای صلح بین المللی، که مقر آن در پایتخت آمریکا، واشنگتن، دی سی است، تایید می کند که جنگ منابع عراق را تخلیه کرده است. آن را در یک بحران فرو برد و به کمبود منابع انرژی منجر شد.فساد بی سابقه در همه سازمان های دولتی. تنش های فرقه ای ناشی از جنگ بین مسلمانان سنی و شیعه منجر به افزایش شکاف سیاسی و خشونت شد و حملات تروریستی رایج شد. علاوه بر این، فروپاشی دولت در عراق یک خلاء قدرت ایجاد کرد و به گروه‌های افراطی مانند سازمان تروریستی القاعده اجازه ظهور و کنترل قلمرو را داد.
این جنگ در بیست سال گذشته منجر به کشته شدن بیش از 100000 غیرنظامی عراقی شد.در اوج درگیری در سال 2006، درگیری جان 29027 نفر را گرفت.در آرام ترین نقطه خود در سال 2022، 740 کشته ثبت شد. در این دوره گروه هایی از عراقی ها در معرض نسل کشی، تروریسم، فقر و آوارگی قرار گرفتند. زمانی که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا رسما پایان جنگ در عراق را اعلام کرد و سربازان کشورش را در سال 2011 خارج کرد، عراق کشوری بود که از یک شوک عمیق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رنج می برد. “عملیات آزادی عراق” طی سالهای تهاجم و پیامدهای آن بیش از دو تریلیون دلار هزینه داشت. در این دوره رسوایی های بسیاری از جمله کشتار خونسرد شهروندان عراقی به دست سربازان انگلیسی و شکنجه و تحقیر اسرای عراقی در زندان ابوغریب به دست سربازان آمریکایی به ثبت رسید.
سال ها بعد، افکار عمومی بین المللی متوجه شد که آن جنگ یک اشتباه بزرگ بود. از جمله جان مک کین، سناتور فقید جمهوری خواه، که سال ها مدافع سرسخت آزادی عراق بود. مک کین در خاطرات خود که قبل از مرگش در سال 2018 منتشر کرد، موضع خود را پس گرفت و نوشت: «آن جنگ، با هزینه‌های نظامی و بشردوستانه‌اش، فقط می‌توان به عنوان یک اشتباه قضاوت کرد… یک اشتباه بسیار جدی، و من باید سهم من از تقصیر را بر عهده بگیر.»
کنترل سازمان تروریستی داعش بر حدود یک سوم از مساحت عراق در تابستان 2014 تا پایان سال 2017، شوک بزرگی به بافت اجتماعی در این کشور بود و در نتیجه تحولی عمیق در جامعه عراق ایجاد کرد که مشخصه آن تنوع قومی و فرقه ای منحصر به فرد تعداد مسیحیان و ایزدی ها در این کشور به دلیل قرار گرفتن آنها در معرض جنایات نسل کشی که توسط اعضای سازمان تروریستی داعش انجام می شود کاهش یافته است. در پایان سال 2019 مظاهر فساد در سراسر کشور گسترش یافته و فقر در میان اقشار وسیعی از مردم گسترش یافته است. و نرخ آن از 20 درصد در سال 2018 به بیش از 30 درصد در سال 2020 رسیده است.
12 میلیون عراقی از 42 میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می کنند، در حالی که نرخ بیکاری جوانان در کشوری که 60 درصد جمعیت آن زیر 25 سال هستند به 25 درصد رسیده است. با وجود ذخایر عظیم نفت، زیرساخت‌های عراق از جمله جاده‌ها، پل‌ها و تأسیسات هنوز فرسوده هستند. مردم عراق از قطعی برق روزانه و نبود شبکه توزیع آب آشامیدنی رنج می برند. بر اساس گزارش شفافیت بین‌الملل، محمد شیعه السودانی، نخست‌وزیر عراق، قصد خود را برای رسیدگی به فسادی که پس از اینکه عراق در رتبه 157 از 180 کشور فاسد جهان قرار گرفت، در بیشتر نهادهای این کشور رخنه کرده است.
با وجود این فساد گسترده و پیامدهای بحران سیاسی که در سال 2019 آغاز شد، برخی معتقدند که عراق امروز نسبت به 20 سال پیش وضعیت بهتری دارد. کیفیت زندگی نسبتاً بهبود یافته و نرخ باسوادی و امید به زندگی افزایش یافته است. بر اساس برآوردهای بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی عراق در سال 2021 به حدود 208 میلیارد دلار رسید. علیرغم تحرکات سازمان های تکفیری، عراق از سال 2005 تاکنون شش انتخابات پارلمانی متوالی برگزار کرده است. نمایندگان این کشور پیش نویس قانون اساسی را تهیه کردند و عراقی ها آن را تصویب کردند.
با وجود فسادی که نظام سیاسی عراق را تحت تأثیر قرار می دهد، انتخابات همچنان «رقابتی» باقی ماند. با وجود همه موانع، برخی معتقدند که عراق از زمان سقوط رژیم صدام حسین پیشرفت هایی داشته است. اما فساد امروز بزرگترین چالش برای دولت عراق خواهد بود. عراقی‌ها امیدوارند که کشورشان که دو جنگ نسبتاً موفقیت‌آمیز علیه دو سازمان تروریستی – القاعده و داعش – انجام داده است، روزی بتواند فساد مالی در چرخ‌های دولت را قطع کند، قبل از اینکه صبر عراقی‌ها با آنها تمام شود. مقامات
پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
