پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
عضو هیات علمی دانشگاه شاهد گفت: در تصاویری که در این کتاب های درسی آمده متاسفانه نسبت به این هویت های تصویری بی نهایت سهل انگاری و بی مهری شده است.
به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، پرویز اقبالی، عضو هیات علمی دانشگاه شاهد در نشست تخصصی بررسی و نقد کتب فارسی دوره اول ابتدایی در سالن جلسات طبقه هشتم سازمان پژوهش اظهار کرد: گفت: سالها کتاب های درسی و تصویر سازی آن مخصوصا کتاب های فارسی و علوم را بررسی کرده ایم. زبان تصویر و ارتباط آن با متن خیلی مهم است.اولین بحثی که وجود دارد این است که در هر کار پژوهشی ادبیات تحقیق وجود دارد که اصل روی پیشینه تحقیق است. مهترین بحث کتاب های درسی رابطه بین متن و تصویر است که خیلی مهم است و مربوط به الان نیست و اروپایی ها از قرن 17 و 18 روی آن نظریه پردازی کردند و متاسفانه در خیلی از کتاب های تئوری تصویر سازی اسن مبحث مغفول واقع شده است.
حدود 7 نظریه در تاریخ نظریه پردازی متن و تصویر وجود دارد. اولین نظریه توسط یک آلمانی به نام لسینگ در قرن 17 و 1876 بود که مقاله ای با عنوان نقاشی و شعر نوشت و ارتباط بین متن و تصویر را برقرار کرد. او می گفت که بحث متن با تصویر با هم متفاوت است به این صورت که اگر قرار است روایت گری اتفاق بیفتد زبان و ادبیات زمانمند هستند یعنی داستان حالت زمان بندی دارد. متن حالت سلسله وار و زمان بندی شده دارد ولی بر خلاف زبان و متن و داستان تصویر حالت مکانی دارد روی این اساس نقد تصویر ارتباط پیدا می کند با مکان ولی اگر بخواهد تابع متن شود باید زنجیر وارد تابع متن پیش برود. وی در ادامه بیان کرد: دومین نظریه به دوره یونان و رم می رسد و به نظریه قیاسی معروف است. این نظریه ارتباط بین داستان و تصویر در ارتباط با هم می داند. نظریات دیگری هم وجود دارد. نظریه بعدی نظریه بازگفتن است. یعنی تصویر در یک مسیر و نوشته در مسیر دیگری است. نظریه هماهنگی و انحراف نظریه بعدی است که می گوید یا باید تصویر هماهنگ با متن داستان باشد و یا باید از هم جدا باشند.
عضو هیات علمی دانشگاه شاهد گفت: کتاب های تصویر سازی را اصولا جدا از کتاب های درسی به سه قسمت تقسیم می کنند که معمولا کتاب های تصویری یا بی کلام و یا کم کلام هستند. دومین گروه کتابهای مصور هستند که متن آنها زیاد و تصویر کم است و معمولا برای نوجوانان آنها را آماده می کنند. کتاب های پی نما یا داستان های تصویری دنباله دار هستند یعنی تصویر و نوشته با هم است. این تقسیم بندی درباره کتاب های درسی در برخی موارد قابل اجرا و در برخی موارد غیر قابل اجرا است. کتابهای درسی مخاطب محور است و بر اساس نظریه مخاطب محوری بحث اصلی این است که وقتی کتاب یا قصه برای کسی می نویسید باید مخاطب را هم بشناسید. وقتی داستان نوشته می شود نویسنده قصه یا داستان فضایی را از نظر مکانی یا زمانی ایجاد می کند.
اقبالی افزود: تصویر ساز تصویر داستان را کامل می کند و از آنجا که خیال اساس زندگی بچه است و در آموزش زبان اول به تصویر ارتباط برقرار میکند و بعد به تصویر نگاه می کند. برا این اساس اهمیت تصویر بسیار زیاد است. بزرگترین ایراد این سه کتاب اول دوم و سوم ابتدایی ایراد اجرایی است. از 5 حالت دچار اشکال هستند و از نظر ساختار طراحی بسیار ضعیف هستند. از نظر طراحی و نحوه ترکیب بندی و فرم و رنگ بسیار ضعیف و سوم از لحاظ تکنیک اجرا نیز ضعیف هستند و از تکنیک هایی استفاده شده که برای بچه مناسب نیست و کسانی که این تصاویر را آماده کرده اند فقط خودشان را راحت کرده اند. در کتاب اول دبستان از امکانلت فتوشابپ و رنگ آمیزی دیجیتال استفاده کرده اند که بدترین حالت اجرا است. این کتابهای ضعف اجرایی بسیاری دارد.
وی در ادامه یک تصویر از تقشه ایران در کتاب های ابتدایی نشان داد و گفت: این تصویر از نقشه ایران فاجعه آمیز است و قومیت ها را وحشتناک در کتب درسی ترسیم کرده است. می توانم بگویم تصویر ساز این نقشه خیانت کرده است. هویت برای ما اهمیت بسیار دارد. ما ایرانی ها سه هویت ایرانی اسلامی و غربی داریم. اصولا هویت دارای دو خصوصیت است یکی تداوم و دیگری تمایز است و تداوم و تمایز بر اساس سنت ها اتفاق می افتد و ما چون در تفکرمان ساختار ملیت مان یعنی ایرانی بودن ما با ساختار اعتقادیمان یعنی اسلامیت کاملا بر هم منطبق است. و روی هویت غربی ما نمی شود زیاد حساب کرد. در تصویر سازی بحث هویت تصویری مطرح می شود. ما هویت ایرانی اسلامی داریم ولی بحث اصلی این است که نشانه های هویت تصویری ما در کتب درسی کجاست. در این هویت چند ملاک داریم که اولین بحث تاریخ است. ما تاریخی داریم که بر اساس آن هویت های تصویری ما به وجود آمده و نمود عینی آن در چند خصوصیت است. نشانه های هویت تصویری نقشه، پرچم، اعیاد و رسوم، قهرمانان ملی و مذهبی است که به آنها وابسته هستیم. در تصاویری که در این کتاب های درسی آمده متاسفانه نسبت به این هویت های تصویری بی نهایت سهل انگاری و بی مهری شده است.
وی افزود: در هویت مذهبی ما مثلا در نماز، اعیاد، احترام به پیامبر، زادروزها و رحلت های آنان و انقلاب اسلامی و اعیاد انقلاب نشانه های تصویری زیاد است. ما قومیت هایی در ایران داریم که از بعد مکانی، رسوم، شخصیت، لباس و حوادث تاریخی دارای نشانه های تصویری هستند. این کتاب ارائه می شود برای کل ایران و در این قاعده نوع ارتباطش با قومیت ها قابل هضم نیست. ملاک در کتاب های درسی تهران است.