پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
خبرگزاری رسانه معلم، استان سیستان و بلوچستان پهناورترین و پراکنده ترین استان با بیش از 3 برابر پراکندگی نسبت به متوسط کشور(اسکان 14 نفر در هر کیلومتر مربع ولی کشور 43 نفر در هر کیلومتر مربع) ،دارای بیشترین سکونتگاه کم جمعیت بیش از 6000 روستا و دورترین استان از مرکز کشور به فاصله 2100 کیلومتر و دارای طولانی ترین مرز )1300 کیلومتر( و بیشترین مناطق مرزی و دور افتاده ، شرایط سخت زندگی در بسیاری از مناطق ،خشک سالی متوالی چندین ساله که سبب پایین آمدن معیشت مردم شده است.
در این استان تراکم پائین جمعیت منجر به افزایش نیرو بری در حوزه آموزش و پرورش شده ، نرخ رشد 4 برابری جمعیت دانش آموزی استان از سال 92 تاکنون نسبت به نرخ رشد کشوری باعث تشدید کمبود نیروی انسانی شده است. در سال جاری در استان بیش از 728722 دانش آموز در دوره های تحصیلی ثبت نام در 23986 کلاس درس و 6000 مدرسه با بهره مندی از توان علمی حدود 40000 معلم ساماندهی شده اند. چنانکه از این تعداد دانش آموز 11/9 درصد در بخش پیش دبستانی ، 55/62 درصد در ابتدایی ، 35/18 درصد در متوسطه اول ، 63/7 درصد در متوسطه نظری ، 85/0 درصد در فنی و حرفه ای و 5/1 درصد در کاردانش مشغول به تحصیل هستند.
الف)دانش آموزان مشغول به تحصیل 6 ساله پایه اول ابتدایی در سال تحصیلی 97-96 تعداد 70739 نفر میباشند که با توجه به جمعیت کودکان در همین دامنه ی سنی بر اساس اعلام ثبت احوال استان 79525 نفر هستند. نرخ جذب خالص در پایه اول دوره ابتدایی استان 95/88 درصد میباشد که این شاخص در میانگین کشوری 16/97 است و تا رسیدن به میانگین کشوری فاصله زیاد است و علیرغم محدودیت های گوناگون اقداماتی به شرح زیر انجام شده است.
- اجرای طرح شناسایی و جذب کودکان لازم التعلیم بازمانده از تحصیل
- تسهیل روند توسعه کمی مدارس ابتدایی در مناطق محروم روستایی و عشایری کم جمعیت و صعب العبور
- ارتقا سطح فرهنگ عمومی و مشارکت خانواده ها از طریق خانه های بهداشت و ائمه جمعه و جماعت
- توسعه دوره آموزشی یک ماه آمادگی قبل از دبستان در مناطق دو زبانه
ب)در شاخص پوشش تحصیلی دوره ابتدایی نیز در سال تحصیلی 97-96 شاخص استان 83/92 درصد بوده که این شاخص در میانگین کشوری 13/98 میباشد ، چرا که داشن آموزان مشغول به تحصیل 6 تا 11 ساله دوره ابتدایی در سال تحصیلی 97-96 تعداد 405234 نفر میباشند که در همین دامنه سنی 436537 کودک در استان زندگی می کنند و اختلاف 3/5 درصد فاصله تا میانگین کشوری نشان دهنده عقب ماندن از شاخص ها و وجود حدود 31 هزار کودک بازمانده صرفا در همین دامنه سنی 6-11 سال می باشد که باید توجه و تلاش بیشتری توسط وزارت آموزش و پرورش صورت پذیرد.
ج)جذب نوآموزان پیش دبستانی در سال 97-96 تعداد 67532 نفر بوده که با توجه به جمعیت موالید در این سال که 84566 میباشد حدودأ 80 درصد نوآموزان جذب شده اند. با توجه به اینکه میانگین کشوری حدود 70 درصد است تلاش خوبی شده ولی باز هم نیاز به همت والای مسئولین است.
د) دانش آموزان مشغول به تحصلی دوره ی ابتدایی در سال تحصیلی 96-95 حدود 424756 بوده اند که از این تعداد 28923 نفر در سال تحصیلی 97-96 معادل 81/6 درصد تکرار پایه داشته اند (مردود شده اند) که علیرغم تلاش های صورت گرفته برای کاهش نرخ مردودی متاسفانه رقم بالایی هزینه برای آموزش و پرورش ایجاد میکند. این شاخص تکرار پایه دوره ابتدایی در میانگین کشوری 4/1 است و فاصله 41/5 درصدی استان بسیار معنادار میباشد. بدیهی است وجود سرباز معلمین و بکارگیری نیروهای آموزشیار سوادآموزی یا طرح مهرآفرین و طرح خدمات آموزشی (جذب معلمین فاقد مهارت) منجر به ایجاد و تکرار هزینه های فراوان برای آموزش و پرورش میشود.
در حوزه متوسطه پوشش تحصیلی واقعی 54/55 درصد است یعنی چیزی حدود 45 درصد از دانش آموزان قبل از ورود به متوسطه ترک تحصیل میکنند ، از این تعداد 39/34 درصد در رشته علوم انسانی اشتغال به تحصیل دارند. نرخ گذر از ابتدایی به متوسطه اول 5/95 درصد است یعنی از 100 نفر دانش آموز کلاس پنجم 95 نفر به دوره متوسطه اول برای ادامه تحصیل می آیند و 5 درصد ریزش می کنند. در رشته ریاضی فیزیک 12/7 درصد و علوم تجربی 04/48 درصد و علوم انسانی 84/44 درصد مشغول به تحصیل هستند.
چالش های پیش رو در بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصیلی 98-97
- کمبود نیروی انسانی با توجه به استقرار پایه دوازدهم در سال تحصیلی 98-97
- کمبود فضای آموزشی با توجه به رش دجمعیت و سیر ورود به مقطع متوسطه دوره دوم.
- کمبود شدید فضا و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی و مستعمل بودن امکانات موجود.
- چالش جاری ( ثبت نام) و هدایت تحصیلی و نیز محدودیت ظرفیت رشته ها( با توجه به پراکندگی جغرافیایی و تراکم حداقلی جمعیت استان(وسعت زیاد استان) و عدم امکان تاسیس هنرستان های فنی)
- درخواست های متعدد تاسیس مدارس و چالش های جدی محدودیت فضانوردی انسانی(اختصاص محدود کد از سوی معاونت محترم پژوهش و برنامه ریزی)
- افول جدی آمار دانش آموزی مدارس شبانه روزی از رهگذر محدودیت امکانات و اعتبارات مورد نیاز برای فعالیت های مورد انتظار از اینگونه مدارس.
- امتناع و عدم پذیرش ساعت تدریس غیرموظف از سوی دبیران بعلت تاخیر و تعدیل پرداخت های مربوط .
- افت تحصیلی از محل تدریس موظف(اجباری) مدیران و معاونین مدارس و تداخل فکری و عملی برای ایشان با امر تدریس.
مشکلات
- کمبود نیروی انسانی حدود 7000 نفر در آغاز سال تحصیلی بویژه در بخش نیروی انسانی پرورشی و تربیت بدنی
- کمبود فضای فیزیکی
- عدم پرداخت مطالبات همکاران حق التدریس سنوات قبل- حق الزحمه امتحانات
- عدم وجود انگیزه کافی برای معلمین جهت دانش افزایی
- کمبود امکانات مدارس هوشمند
- کمبود تجهیزات خوابگاهی
- نبود اعتبار سرویس
- بالا بودن شاخص نسبت دانش آموز به معلم که در استان 2/17 است ولی این شاخص در کشور 65/12 است.
- سوء مدیریت در موضوع ساماندهی نیروی انسانی در ادارات آموزش و پرورش شهرستان ها و مناطق
- سوء مدیریت شدید در موضوع نقل و انتقال نیرو های آموزشی از مناطق جنوب به مرکز و شمال استان از سوی اداره کل آموزش و پرورش به ویژه در سال های (91-90 ، 92-91 ، 93-92) که موجب کاهش شدید نیرو در جنوب استان گردید.
*محمد نستوه- کانون تربیت اسلامی استان سیستان و بلوچستان