پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
حذف
تنوع مدارس؛ اتخاذ راه حل خطا برای تحقق عدالت آموزشی!
پنج نقد کارشناسی به مصوبه مجلس شورای اسلامی
مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی که در آن به «حدف تنوع مدارس» و محدود شدن آنها به دو نوع دولتی و غیردولتی اشاره شده است، محل بحث و اختلاف نظر بین صاحبنظران تعلیم و تربیت است. طراحان و موافقان این مصوبه با هدف عدالت آموزشی و یکسان سازی ظرفیت و امکانات مدارس دولتی برای عموم، مدعی هستند تنوع در مدرسه ها مانند مدارس شاهد، استعداد درخشان، هیئت امنایی، تطبیقی، نمونه دولتی، شبانه روزی و… موجب می شود که دانش آموزان برتر و نخبه از دانش آموزان عادی جداشده و به همین دلیل امکانات به طور عادلانه بین مدارس دولتی توزیع نمی شود و همچنین به دلیل تعدد آزمون ها در مقاطع تحصیلی، استرس و اضطراب در دانش آموزان افزایش می یابد. بنابراین راه حل در این است که این تنوع حذف شود تا میزان برخورداری از معلمان برتر، امکانات آموزشی، سخت افزاری و… بین همه مدارس دولتی یکسان شود.
بنده به عنوان منتقد این دیدگاه معتقدم این شیوه نه تنها راه حل درست نیست بلکه اجرای این طرح می تواند بیشتر از وضع قبلی به ناعدالتی آموزشی و تحمیل هزینه ی آموزشی به جامعه دامن بزند. به پنج دلیل عمده
- مدارس استعداد درخشان، شاهد، شبانه روزی، استثنایی، هیئت امنایی و… در ذیل مدارس دولتی مشغول به کار هستند. یعنی ظرفیت و امکانات این مدارس با «حداقل هزینه» و «مشارکت های مردمی» در اختیار «عموم جامعه» قرار میگیرد نه فقط قشر پردرآمد. به عنوان مثال مدارس هیئت امنایی با شهریه ای مناسب و به کمک خیرین و مشارکت مردمی حد بالاتری از برنامه های تربیتی و آموزشی، امکانات و… را به مردم عرضه می کند یا مدارس نمونه دولتی که تلاش می کنند سطح علمی دانش آموزان مناطق کم برخوردار (محروم) را با هزینه های پایین ارتقا دهند، اگر بنا باشد در ذیل مدارس غیر دولتی اداره تعریف و اداره شوند قطعا به منظور جبران هزینه های خود، شهریه هایشان در حد متوسط جامعه نخواهد بود و همانند مدارس غیرانتفاعی فعلی شهریه های بالا طلب خواهندکرد. اگر بنا بر این باشد که فرضا شهریه ای این مدارس تغییری نکند، سوال این است حالا که مشارکتهای مردمی از این مدارس حذف شده اند، دولت می خواهد این کسری را جبران کند؟ آیا دولت توانایی تحمل این بار مالی را دارد؟
- مدارس شبانه روزی که به منظور امکان ادامه تحصیل دانش آموزان روستایی در دوره متوسطه به همراه ایاب و ذهاب آنان تشکیل شده است، از محل اعتبرات مصوب آموزش و پرورش و کمک های مردمی تامین اعتبار می شود. اکنون طراحان و موافقان حذف تنوع مدارس پاسخ دهند که آیا مدارس غیر دولتی حاضر به تقبل هزینه های اینگونه مدارس یا مدارس کودکان استثنایی می شوند؟ آیا تضمین می دهند که اینگونه دانش آموزان از امکان تحصیل رایگان محروم نخواهند شد؟
- اگر تا به حال همه مدارس استعداد درخشان و نمونه دولتی و حتی اغلب مدارس شاهد و هیئت امنایی می توانستند از معلمان زبده و برتر تحت عنوان ساعات موظفی بهره ببرند، با مصوبه اخبر دیگر این مدارس درشمار مدارس دولتی نخواهند بود و باید برای در اختیار گرفتن معلمان زبده و برتر وارد رقابت نابرابر با مدارس غیر دولتی متمول شوند و بدیهی است به سبب توان مالی متوسط یا متوسط به پایین دانش آموزان، این مدارس از همان ابتدا رقابت را به دانش آموزان متمول و اقشار برخوردار خواهند باخت و کیفیت مدارس استعداد درخشان، نمونه دولتی، شاهد، هیئت امنایی و دولتی عادی بیشتر از قبل تضعیف خواهد شد و به عدالتی آموزشی گسترش خواهد یافت.
- عده ای از طراحان و موافقان «حذف تنوع مدارس» معتقدند که نباید دانش آموزان را تحت عنوان مدارس سمپاد و استعداد درخشان از همدیگر جدا کرد و این مرزبندی با عدالت آموزشی منافات دارد. برای پاسخ به این مسئله باید توجه داشت امروزه توجه به تفاوت های فردی مسئله ی روز آموزش و پرورش جهان است و اگر بنا باشد دانش آموزانی که توانایی خاصی در رشته شیمی یا ریاضی یا فیزیک دارند را نبینیم و بستری مجزا برای تلاش و پیشرفت و رشدشان آماده نکنیم آیا این سرمایه سوزی و هدردادن استعدادها نخواهد بود؟ آیا نیازمند امکانات، تجهیزات و خدمات متناسب به توانایی شان نیستند؟ همچنین رهبر معظم انقلاب همواره بر تقویت جامعه نخبگانی و حمایت از آنان تاکید داشته اند (1) و سند تحول بنیادین نیز بر همین رویه اهتمام جدی دارد.
- جدای از بررسی های کارشناسی از منظر آموزش و عدالت آموزشی، اگر از رهگذر حقوقی با مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی مواجه شویم در می یابیم موانع قانونی متعددی در راه اجرای این طرح قرار دارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 16 اسفند 1396 درخصوص مدارس سمپاد مصوبه ی قابل توجهی دارد که در آن به صراحت بر جلوگیری از حذف مدارس نمونه دولتی و سمپاد، تصویب اساسنامه تشکیل سازمان سمپاد و تقویت این مدارس و حمایت از آن ها تاکید دارد. بنابراین اینکه در مصوبه «حدف تنوع مدارس» به عنوان مرجع تصویب مدارس خاص، مجلس شورای اسلامی معین شده است می تواند وجود یک اشتباه حقوقی در این مصوبه را عیان کند.
- دیدار رهبر معظم انقلاب با فرهنگیان و معلمان سراسر کشور به مناسبت هفته تکریم مقام معلم (11/2/1398)
حسین ضرغامی