پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
خبرگزاری فارس – گروه آموزش و پرورش: دستگاه تعلیم و تربیت با سرنوشت میلیون‌ها کودک و نوجوان سر و کار دارد و بر این اساس تصمیم‌سازی در این نهاد لزوماً به پیوست پژوهشی نیازمند است؛ این پژوهش‌ها در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش انجام میشود؛ مرکزی حساس که با پژوهش‌ها و بررسی‌های علمی، مسیر صحیح تعلیم و تربیت را روشن می‌سازد.
این پژوهشگاه دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و فعالیت‌های آن طبق اساسنامه مصوب صورت می‌گیرد؛ همچنین دارای 15 گروه پژوهشی مصوب شامل «اقتصاد و نیروی انسانی آموزش و پرورش»، «تعلیم و تربیت اسلامی»، «بهداشت و تربیت‌بدنی»، «مبانی برنامه‌ریزی درسی»، «علوم انسانی»، «علوم پایه»، «آموزش‌های فنی و حرفه‌ای»، «مشارکت‌ها و ارتباطات»، «راهنمایی خانواده، مشاوره و روان‌شناسی تربیتی»، « جامعه‌شناسی و آموزش خانواده»، «آموزش کودکان عقب‌مانده ذهنی و چند معلولیتی»، «آموزش کودکان دارای آسیب‌های دیداری و شنیداری و حسی ـ حرکتی»، «آموزش کودکان دارای اختلال یادگیری و آشفتگی هیجانی و رفتاری»، «آموزش و پرورش چند پایه و دوزبانه» و «آموزش و پرورش عشایری و روستایی» است.
اهمیت پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ما را بر آن داشت تا میزبان رئیس این پژوهشگاه و رؤسای پژوهشکده‌های زیرمجموعه آن باشیم؛ فرهاد کریمی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به همراه ایرج خوش‌خلق سرپرست پژوهشکده تعلیم و تربیت، احمد رمضانی رئیس پژوهشکده کودکان استثنایی، قدسی احقر رئیس پژوهشکده خانواده و مدرسه، محمد حسنی سرپرست پژوهشکده برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی، کبیری عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در مرکز ملی مطالعات بین‌المللی پرلز و تیمز، سعید صانعی مسؤول روابط عمومی و عضو شورای مدیران پژوهشگاه و نورعلی قربانی کارشناس فناوری و عضو شورای مدیران پژوهشگاه به خبرگزاری فارس آمدند و رضا کلانتری سرپرست مرکز پژوهشی آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه تبریز از طریق ویدئو کنفرانس در تمام ساعات این مراسم حضور داشت؛ همچنین در این نشست پیام تیرانداز مدیرعامل خبرگزاری فارس و اردوان مجیدی مشاور مدیرعامل نیز حضور داشتند.
* پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش چگونه ایجاد شد
کریمی: حق مطلب این است که قاعدتاً باید مراکز پژوهشی زمینه‌ای داشته باشند که بتوانند دیدگاه‌ها و نظرات پژوهشی خود را در اختیار جامعه قرار دهند و ابزار رسانه در این زمینه بسیار می‌تواند مؤثر باشد و کمک می‌کند انتشار و اشاعه یافته‌ها در حوزه پژوهش، دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرات جدید بتواند به نحو مناسبی شکل گیرد.
واقعیت امر این است که وزارت آموزش و پرورش به عنوان یک وزارتخانه مبنایی، آینده‌ساز، تمدن‌ساز و طبیعتاً جامعه‌ساز نیازمند مراکز پژوهشی است برای اینکه بتواند راهکارها، زمینه‌ها و راهبردهای تربیت صحیح را فراهم کند.
پژوهشگاه با توجه به رسالت‌ها، مأموریت‌ها و وظایفی که بر عهده دارد عملاً نقش مرکزی را بر عهده دارد که بتواند به ارتقای کیفیت فعالیت‌های آموزش و پرورش کمک کند؛ این پژوهشگاه یک سابقه دیرینه دارد؛ از سال ۱۳۷۵ عملاً پژوهشکده‌هایی که این پژوهشگاه را شکل دادند، شروع به کار کردند.
قبل از آن، از سال ۱۳۶۸ اولین بخش‌های پژوهشی جدی در آموزش و پرورش ایجاد شد مثل شورای تحقیقات آموزش و پرورش کشور و بحث شورای تحقیقات در استان‌ها شکل گرفت و مجموع این فعالیت‌ها منجر به تأسیس پژوهشکده تعلیم و تربیت و همچنین تأسیس پژوهشکده کودکان استثنایی در سال ۷۵ شد.
به تدریج پژوهشکده‌های «خانواده و مدرسه» و مؤسسه پژوهشی برنامه‌ریزی درسی هم تشکیل شدند و مجموع این پژوهشکده‌ها در سال ۸۳ پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش را با اخذ مجوز از شورای گسترش آموزش عالی بنیانگذاری کردند و زمینه‌های شکل‌گیری یک نهاد جدی در حوزه تعلیم و تربیت برای پاسخگویی به نیازهای توسعه‌‌ای کشور از حیث فرآیندهای مختلف آموزش و پرورش فراهم شد.
از سال ۸۳ تا اواخر سال 89 پژوهشگاه، رشد و توسعه خودش را پیگیری کرد و فعالیت‌های بسیار زیادی انجام شد و منشأ خدمات بسیاری بود تا آنکه پژوهشگاه در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادغام شد البته ادغام نبود بلکه پژوهشگاه عملاً با توجه به تصمیماتی که وزیر آموزش و پرورش و سازمان برنامه گرفته بودند ملحق به سازمان پژوهش شد البته پژوهشگاه نقش خود را به عنوان مرکز مستقل پژوهشی در آموزش و پرورش ایفا می‌کرد.
با توجه به اینکه پژوهشکده‌های مؤسس و مولفه پژوهشگاه عملا به مجموعه فعالیت‌های مجموعه‌ای از آموزش و پرورش می‌پردازند عملا پژوهشگاه به عنوان مجموعه پژوهشی و یک پاسخگویی به نیازهای همه آموزش و پرورش مورد استفاده قرار می‌گیرد و عملاً محدودیتی در وظایف آن نیست.
پژوهشکده تعلیم و تربیت بیشتر به مسائل راهبردی در حوزه تعلیم و تربیت می‌پردازد و دارای 3 گروه شامل گروه پژوهشی اقتصاد و نیروی انسانی، گروه پژوهشی تعلیم و تربیت اسلامی و گروه پژوهشی سلامت و تربیت بدنی است.
پژوهشکده خانواده و مدرسه بیشتر به بحث‌های کاربردی و کاربستی در حوزه مدرسه و خانواده می‌پردازد و دارای 3 گروه شامل گروه پژوهشی راهنمایی و مشاوره خانواده، گروه پژوهشی آموزش خانواده و جامعه‌شناسی و گروه پژوهشی مشارکت‌ها و ارتباطات است.
پژوهشکده برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی به تولید دانش در حوزه برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی با تأکید بر تحقیقات علمی مبتنی بر مبانی اسلامی و فرهنگ ملی و ارتقای کیفی برنامه‌های درسی دوره‌های مختلف تحصیلی می‌پردازد؛ این پژوهشکده دارای گروه پژوهشی فنی‌وحرفه‌ای، گروه پژوهشی علوم پایه، گروه پژوهشی علوم انسانی و گروه پژوهشی مبانی برنامه‌ریزی درسی است.
پژوهشکده کودکان استثنایی به انجام پژوهش‌های مرتبط با آموزش و پرورش و توانبخشی گروه‌های مختلف کودکان با نیازهای ویژه و نیز تأمین منابع مورد نیاز برای آموزش کارشناسان، معلمان و والدین می‌پردازد؛ این پژوهشکده دارای گروه پژوهشی معلولیت‌های حسی – حرکتی، گروه پژوهشی کم توان ذهنی و چند معلولیتی و گروه پژوهشی اختلالات رفتاری و مشکلات یادگیری است.
مرکز پژوهشی آموزش و پرورش روستایی، عشایری و چند زبانه (تبریز) به پژوهش‌های علمی-کاربردی در زمینه مسائل و مشکلات مبتلا به آموزش و پرورش به خصوص در مناطق دوزبانه، روستایی، عشایری و مرزی می‌پردازد.
همچنین پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش از دیرباز دارای مرکز ملی مطالعات بین‌المللی تیمز و پرلز است که عهده‌دار طراحی و اجرای مطالعات بین‌المللی در حوزه سواد خواندن، ریاضی و علوم بوده است که نتیجه آنها منتشر شده است که ما تاکنون در 6 دوره مطالعات تیمز و 5 دوره مطالعات پرلز شرکت کردیم و نتایج آن موجود است؛ به هرحال این نتایج هم منشأ دیدگاه‌ها و مذاکرات در حوزه تعلیم و تربیت بوده است.
در کنار این فعالیت‌ها، پژوهشگاه به عنوان بازوی پژوهشی آموزش و پرورش عملاً نقش دبیرخانه‌ای شورای تحقیقات آموزش و پرورش کل کشور را بر عهده داشته است؛ از طرف دیگر این پژوهشگاه فصلنامه‌های علمی ـ پژوهشی دارد؛ 4 فصلنامه دارد که فصلنامه تعلیم و تربیت قدیمی‌ترین فصلنامه علمی و پژوهشی تعلیم و تربیت است و 100 سال قدمت دارد؛ فصلنامه کودکان استثنایی، فصلنامه خانواده و پژوهش و فصلنامه مسائل کاربردهای تعلیم و تربیت اسلامی از دیگر فصلنامه‌هاست.
علاوه بر این پژوهشگاه دارای برنامه معلم پژوهنده است و در جهت گسترش فرهنگ پژوهش در بین معلمان کار می‌کند؛ به اعتقاد ما مهم‌ترین مجرای تحول در نظام تعلیم و تربیت، استفاده از ظرفیت برنامه معلم پژوهنده است که بتواند اندیشه‌های متعالی حوزه اقدام پژوهشی و حوزه بهبود مستمر عمل تدریس را به فعالیت‌های معلمان در کلاس درس پیوند بزند و با توجه به این برنامه می‌توانیم زمینه‌های توسعه و تعالی اندیشه‌های مترقی در تعلیم و تربیت را فراهم کنیم.
در حدود 22 سال از عمر این برنامه می‌گذرد و فکر می‌کنم بالغ بر 380 هزار معلم در این برنامه شرکت کردند و توانستند آثار پژوهشی خود را تولید و تدوین کنند و این آثار را در واقع برای ارزیابی ارسال کنند.
علاوه بر آن کرسی‌های نظریه‌پردازی در پژوهشگاه فعال است و در کنار آن، کمک‌های پژوهشگاه به حوزه تصمیم‌گیری در وزارت آموزش و پرورش، حضور پژوهشگاه در کمیسیون‌های مختلف آموزش و پرورش، شورای عالی آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مراکز متعددی وجود دارد که پژوهشگاه به عنوان مستشار در خدمت به اهداف تعلیم و تربیت به آن مراکز کمک فکری و دیدگاهی می‌کند.
* رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی را در اشاعه نقش تحقیقات ایفا کنند
پژوهشگاه در حال حاضر چیزی در حدود 45 پست هیأت علمی در اختیار دارد که بیش از 22 پست در اختیار همکاران است؛ اغلب همکاران هیأت علمی در مرتبه دانشیاری هستند؛ پتانسیل انسانی بسیار خوبی در پژوهشگاه برای بهره‌مندی از سرمایه انسانی متعالی فراهم است؛ بیش از 20 کارشناس پژوهشی برجسته در پژوهشگاه حضور دارند که اغلب این افراد دارای مدرک تحصیلی دکترا هستند که در سمت‌های کارشناسی پژوهشی و کارشناسی مدیریت پژوهشی اشتغال به کار دارند.
این ظرفیت مهم و گسترده باعث شده است به پژوهشگاه به عنوان مرکز تولید، فکر و اندیشه و مرکزی برای ارائه و نظر برای آموزش و پرورش نگاه کنیم و از ظرفیت‌های دوستان استفاده کنیم.
نکته بعدی انتشار نتایج پژوهشی است؛ در حوزه اشاعه بهتر نتایج پژوهشی، این جلسه مهم است، یکی از مشکلات این است که نتایج پژوهش‌ها معمولا به خورد سیستم داده نمی‌شود و یا وقتی در اختیار سیستم قرار می‌گیرد، خیلی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؛ رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی را در اشاعه نقش تحقیقات ایفا کنند؛ اساسا یکی از مدل های معتبر برای اشاعه تحقیقات، همین استفاده از ظرفیت رسانه‌هاست. تحقیقات نشان می‌دهد که محتوای رسانه‌ها بیشتر از محتوای گزارش‌های علمی و فنی بر دل مردم می‌نشیند و از آن در برنامه‌ریزی‌های خود استفاده می‌کنند.
ما در پژوهشگاه 2 یا 3 برنامه جدید را طراحی کردیم؛ یکی بحث نزدیک‌تر شدن مدرسه و طراحی مدلی برای مدرسه به عنوان سازمان پژوهنده است که بتوانیم با مدرسه ارتباط بیشتری برقرار کنیم. رفت وآمد بین پژوهشگران و اهالی مدرسه افزایش پیدا کند و باید متعادل و متعامل باشد تا ما بتوانیم از حاصل این نشست‌ها به تولید گفتمان پژوهشی و فکری در مدارس دست پیدا کنیم.
بحث دیگر که در پژوهشگاه به دنبال آن هستیم طراحی و تولید مراکز رشد فناوری و دانش تربیتی است که بتوانیم دانش علوم تربیتی را در مدارس مناسب‌تر و منطقی‌تر به‌کار بگیریم؛ مراکز رشد در واقع حلقه‌های واسطه نظام کاربست محسوب میشود و می‌توانند در اشاعه علوم تربیتی به ما کنند.
ما باید بتوانیم از ظرفیت‌های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جهت ارتقای نظام تعلیم و تربیت و اجرای برنامه‌های تحولی استفاده کنیم؛ یکی از زیرنظام های سند تحول، زیرنظام پژوهش و ارزشیابی است که بیش از 18 برنامه به عهده پژوهشگاه است که امیدواریم به ارتقای نظام پژوهشی در تعلیم و تربیت منتج شود.
ما به عنوان پژوهشگاه موظف هستیم که نیازهای پژوهشی سایر بخش‌های سند تحول بنیادین را پاسخ دهیم؛ نیاز وزارت آموزش و پرورش به ابزارهای توسعه است که یکی از ابزارها برای توسعه تعلیم و تربیت، پژوهش است اگر واقعا به پژوهش اعتقاد نداشته باشیم عملاً ظرفیت‌های مدیریت تعلیم و تربیت را از دست می‌دهیم.
اساساً استقلال پژوهشگاه از حوزه اجرایی و اینکه پژوهشگاه‌ها بتوانند بدون دغدغه اجرایی خاص فعالیت کنند، مهم است؛ ظرفیت استقلال پژوهشگاه این امکان را می‌دهد که بتواند با توجه به عینیت و اصل واقعیت به نیازهای پژوهشی پاسخ دهد و در این راستا استقلال مرکز پژوهشی تضمین‌کننده بی‌طرفی آن در ارائه یافته‌های پژوهشی است.
اگر تجارب کشورهای پیشرفته را بررسی کنیم می‌بینیم در اغلب کشورها، مراکز پژوهشی قدرتمند و کارآمد وجود دارد. با توجه به بررسی‌ها، استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و ارتقای جایگاه آن در زمره برنامه های وزارت آموزش و پرورش است تا بتوانیم زمینه تحول در برنامه آموزشی را شاهد باشیم. تصور می‌کنم یکی از مهم‌ترین ابعاد اجرای سند تحول، استقلال پژوهشگاه است تا بتواند به ظرفیت‌سازی پژوهشی کمک کند.
احقر: از اینکه این فرصت در اختیار پژوهشگاه قرار گرفت، تشکر می‌کنم؛ کارفرمای 13 مورد از طرح‌های ما سازمان پژوهش است. 11 مورد دفتر انجمن‌های خانواده است. کارفرمای 6 مورد از طرح‌ها، معاونت پرورشی، 10 مورد دفتر سلامت و 4 مورد پژوهشگاه مطالعات، 4 مورد سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی، 2 مورد نهضت سوادآموزی، 2 مورد مربوط به مرکز پرورش استعدادهای درخشان، یک مورد معاونت حقوقی و امور مجلس و یک مورد معاونت پشتیبانی وزارتخانه است.
در رابطه با اشاعه یافته‌های پژوهش باید بگویم از طریق تدوین مقاله و چاپ در مجلات علمی ـ پژوهشی، کنفرانس‌های ملی، تألیف و ترجمه کتاب‌ها، برگزاری همایش‌های ملی، نشست‌ها، میزگردها، کارگاه‌های آموزشی و کرسی‌های علمی ـ پژوهشی صورت می‌گیرد.
یکی دیگر از وظایف این پژوهشکده، ارزیابی کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، گزارش‌های پژوهشی و پیشنهادهای پژوهشی و اقدام پژوهی متناسب با وظایف پژوهشکده است؛ از دیگر وظایف این پژوهشکده، تدوین گزارش‌های تحلیلی ـ کاربردی مبتنی بر یافته‌های پژوهشی و ارائه به سازمان‌های مربوط است.
تعامل و مشارکت با انجمن‌های علمی، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی دستگاه‌های اجرایی داخلی و خارجی از دیگر وظایف این پژوهشکده است؛ ضمن اینکه حمایت از پایان نامه ارشد و دکتری در دستور کار است.
مدیرعامل خبرگزاری فارس: آماری دارید که چقدر از این پژوهش‌ها کاربردی است؟
احقر: همه پژوهش‌های ما کاربردی است. یکی از پژوهش‌هایی که ما انجام دادیم تناسب درک و دریافت دانش‌آموزان از مفاهیم دشوار کتابهای درسی ریاضی در پایه‌های اول، دوم و سوم بوده است که این پژوهش مربوط به دفتر تألیف حوزه ریاضی است.
مدیرعامل خبرگزاری فارس: آیا نتایج این پژوهش در درس‌ها تغییری ایجاد کرده است؟
احقر: بله نتایج را به دفتر تألیف گزارش کردیم و پیشنهاد تغییر در کتابهای جدیدالتألیف دادیم که این پژوهش برای سال‌های 95ـ 96 است.
* بیش از 95 درصد پژوهش‌های ما کاربردی است
کریمی: ما بر اساس برنامه‌های تحولی خودمان، یک مانیفستی را طراحی کردیم؛ یکی از بحث‌های مهم این است که ما به اسناد بالادستی خودمان پایبند هستیم. بر اساس این محورها برنامه تحول آموزشی را طراحی و تدوین کردیم که 6 محور فعالیتی را داشتیم.
خودمان را موظف می‌دانیم به نیازهای پژوهشی آموزش و پرورش پاسخ دهیم؛ بیش از 95 درصد پژوهش‌های ما کاربردی است؛ وزیر، معاونان یا مدیران حوزه‌های ستادی از ما این پژوهش‌ها را می‌خواهند و این پژوهش‌ها را انجام داده و نتایج را به آنها اعلام می‌کنیم و پیگیری می‌کنیم که این نتایج به اجرا رسیده است یا خیر.
در حوزه کتابهای درسی، 70 مورد ارزشیابی برنامه‌های درسی را انجام دادیم و بعد از ارائه نتایج، پیگیری کردیمکه آیا از نتایج در تغییر کتابهای درسی استفاده شده یا نشده است؛ اغلب پژوهش‌های ما چون کاربردی است، دغدغه در حوزه کاربست نداریم و کاربست را بیشتر در حوزه کلان آموزش و پرورش در نظر داریم؛ سیاست پژوهشگاه هم همین بوده است که علاوه بر پشتیبانی از برنامه‌های تحولی، پاسخگویی به نیاز آموزش و پرورش و نزدیک‌تر کردن پژوهش‌ها با مدرسه را در نظر بگیرد.
مجیدی: چقدر پژوهش ها جنبه تبینی و چقدر جنبه تجویزی دارد؟ چقدر آنچه را تجویز کردید، تحقق پیدا می‌کند و چه میزان رصد کاربست آن توسط پژوهشگاه انجام میشود؟
* تلاش می‌کنیم به مدرسه نزدیک شویم
حسنی: هنوز بین والدین و خبرگان تعلیم و تربیت ارتباط عمیقی برقرار نشده است؛ استقبال از کالاهای مبتذل آموزشی نشان می‌دهد که باید نسبت به افزایش سواد تربیتی خانواده‌ها کار شود و هیچ قدرتی به اندازه قدرت رسانه در این زمینه نمی‌تواند به این چالش بزرگ پاسخ دهد.
پژوهشکده برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی تحت عنوان مؤسسه برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی در سال 80 تأسیس شده است و تا سال 89 که به جمع پژوهشگاه مطالعات پیوست، در رزومه خود تشویق از رئیس جمهور وقت دارد؛ در جشنواره فارابی به عنوان پژوهشکده برتر در حوزه علوم انسانی شناخته شد.
بر اساس سیاست انقباضی در سال‌ها پیش از 9 گروه به 4 گروه تبدیل شد؛ از سال 86 بیش از 70 پروژه ارزشیابی از برنامه درسی، کتاب درسی و مجلات آموزشی داشتیم؛ طرح‌های ارزشیابی در بحث کاربست مسأله‌ای ندارند چون سفارش دهنده، خودش مصرف کننده یافته‌هاست و نتایج اکثر پژوهش‌ها به دست مؤلفان و برنامه‌ریزان کتاب درسی می‌رسد و باعث بهبود و اصلاح کتاب درسی شده است.
چند چالش را باید عرض کنم تا بتوانیم نقش تأثیرگذارتری در اقدامات اجرایی وزارتخانه داشته باشیم؛ راهبردی که پژوهشکده دارد واکنش به روز و مناسب به مسائل جاری آموزش و پرورش است؛ اعضا در فضای رسانه‌ای، نظر دارند و درباره مسائل مختلف یادداشت منتشر می‌کنند؛ مثلاً یکی از چالش‌های آموزشی و تربیتی جامعه ما، تبلیغات بیش از اندازه کتابهای کنکوری بود که ضربه جدی به برنامه درسی می‌زد؛ نامه‌ای به آقای علی عسگری رئیس سازمان صدا و سیما نوشتیم و بعد از این نامه، صدا و سیما سیاست خود را تغییر داد و تبلیغات کاهش داد؛ پس یکی از راهبردها واکنش به مسائل جاری است.
نکته دیگر این است ما به دنبال گسترش اجرای پژوهش‌های سریع و از جنس پژوهش‌های سنتز هستیم که پژوهش‌های قبلی را مرور سیستماتیک می‌کند و تحلیلی برای کمک به بهبود تصمیم‌گیری‌ها ارائه می‌دهد.
کار دیگر ارتباط نزدیک‌تر با واحدهای اجرایی است؛ مثلا امسال دو نشست داشتیم یکی با مرکز سنجش در نقد یک بخشنامه و دیگر با معاونت آموزش ابتدایی در نقد یکی از طرح‌های آنها داشتیم و امیدواریم این کار توسط پژوهشکده‌های دیگر دنبال شود و نزدیک شدن به بدنه اجرایی را دنبال کند.
نکته دیگر اینکه تلاش می‌کنیم به مدرسه نزدیک شویم. پیش‌بینی شده و تصمیم سازی شده است که اعضای هیأت علمی بخشی از ساعات موظف را در مدرسه باشند و اینکه چه مدرسه‌ای و کجا باشد، با خودشان است؛ آنها در هفته 4 ساعت یا یکروز در مدرسه خواهند بود.
احقر: پژوهش های ما نیاز آموزش و پرورش است، کارفرما دارد. کارفرما خود آموزش و پرورش است.
پژوهشکده با معاونت‌ها، سازمان‌ها و دفاتر مرتبط نیازسنجی کرده و نیازها را مشخص می‌کند و این نیازها در شوراهای مختلف به بحث، گفت‌وگو، تبیین و تحلیل گذاشته میشود.
بعد از اینکه طرح نوشته میشود از کارفرما دعوت میشود و نظرات را مطرح می‌کند تا طرح مبتنی بر نظر کارفرما باشد.
مجیدی: آیا پژوهشکده‌ها منفعل هستند؟ چقدر نقش پژوهشکده‌ها منفعلانه است و منتظر هستند که کارفرما نیاز را بیان کند؟ یا آیا پژوهشکده‌ها به عنوان اتاق فکر برای حوزه تعلیم و تربیت هستند؟
خوش خلق: در سال ۷۶ به بعد برای اولین بار پژوهشکده تعلیم تربیت به طور مستقل شکل گرفت و بعدها موسسات و پژوهشکده‌های جمع شدند و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش شکل گرفت.
اکثر مصوبه‌های شورای عالی آموزش و پرورش بر اساس یافته‌های پژوهشگاه به عنوان مرکز مستقل و اندیشه‌ورز بوده است. از زمانی که استقلال را از دست دادیم و ملحق به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی شدیم، نور این مرکز اندیشه‌ورز کم شد و به عنوان مرکز پژوهشی وابسته شدیم که سفارش می‌گرفت.
قبلاً پژوهشکده تعلیم و تربیت ۹ گروه داشت که در گذر زمان و تغییرات به ۳ گروه کاهش یافت. اولویت‌های پژوهشی بر اساس زیرنظام پژوهش و راهکارهای سند مصوب و سفارشی که از وزارتخانه شکل می‌گیرد، مشخص میشود.
پژوهشگاه حول و حوش تحقیقات بنیادی، کاربردی، توصیه‌ای و ارزشیابی کار می‌کند و هدفش این است که تا آنجا که ممکن است مسائل مبتلابه نظام تعلیم و تربیت را شناسایی کرده و راهکار ارائه دهد و در ارزشیابی تکوینی و اثربخشی برنامه‌ها نقش داشته باشد.
چالشی که داریم است همین استقلال پژوهشگاه است؛ ما الان مستقل نیستیم و آن کارهایی که قبل از الحاق انجام می‌دادیم الان نمی‌توانیم انجام دهیم. ساختار ما نیاز به تغییر دارد.
چالش بعدی این است که جایگاه علم و عالم کجاست. نکته بعدی درباره گزارش‌ها این است چرا گزارش‌ها در قفسه ها خاک می‌خورد زیرا هر گزارش را باز می‌کنی دیمی است یعنی خودمان جایگاه علمی را پایین آوردیم و علم را سکولار کردیم.
کلانتری: مهم‌ترین هدف‌های این مرکز شامل ارتقای کیفیت آموزش و پرورش از طریق انجام پژوهش‌های کاربردی با توجه به خصوصیات، ویژگی‌ها، موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی ـ اجتماعی خاص مناطق دوزبانه و چند پایه، گسترش فرهنگ استفاده از رویکردهای پژوهشی،گسترش بینش، دانش و مهارت‌های علمی و پژوهشی در بین معلمان و دانش‌آموزان در مناطق روستایی، عشایری و چندزبانه، ایجاد زمینه‌های لازم جهت انجام پژوهش‌های علمی و کاربردی پیرامون مسائل و مشکلات خاص آموزش و پرورش و ایجاد بستر مناسب برای اشاعه یافته‌های پژهشی از طریق نشر آثار مربوط به زمینه‌های مختلف آموزش و پرورش است.
این از نقاط قوت نظام تعلیم و تربیت است که در پژوهشگاه آموزش و پرورش مرکزی دارد که به دانش‌آموزان مناطق عشایری و مرزی می‌پردازد.
این مرکز فصلنامه‌ای به عنوان آموزش و پرورش روستایی و عشایری و چند زبانه داراست که روند اخذ درجه علمی – پژوهشی آن در حال اتمام است.
دو تا موضوعی که همواره مدنظر این مرکز است بخش محدود سازی نظری موضوع و کاربردی کردن و کاربست یافته‌ها در حوزه‌های مربوط است و در این راستا در سال گذشته برنامه‌ریزی کردیم که در نیمه دوم سال هر ماه یک نشست تخصصی در گروه‌های پژوهشی داشته باشیم.
ما ۱۶ استان مرزی داریم و مرز ویژگی‌های خاص خود را دارد و ما شرایط مناطق مرزی و آموزش را در نشست‌های تخصصی خود مطرح کردیم. ضمن اینکه بحث عدالت آموزشی را نیز مورد توجه قرار دادیم.
در سال گذشته نیازسنجی پژوهشی در مناطق مرزی و دوزبانه مورد توجه بود و اولویت‌ها و نیازهای مختلف اخذ شد.
رمضانی: اهل معرفت معتقدند که خدمت به کودکان با نیازهای ویژه تا خدمت به پیامبران می‌تواند بالا برود. یک ربع قرن پژوهش در حوزه کودکان با نیازهای ویژه تا به حال انجام دادیم.
سال۷۳ تصمیم بر این شد که پژوهشکده کودکان با نیازهای ویژه شکل بگیرد؛ از سال 73 تا 83 به عنوان موسسه پژوهشی وابسته به آموزش و پرورش استثنایی فعالیت می‌کرد و از سال ۸۳ در دل پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش فعالیت می‌کند.
عمده فعالیت‌های پژوهشکده به سفارش سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری میشود.
این پژوهشگاه انجام پژوهش‌های مرتبط با آموزش و پرورش و توانبخشی گروه‌های مختلف کودکان با نیازهای ویژه و نیز تأمین منابع مورد نیاز برای آموزش کارشناسان معلمان و والدین را انجام می‌دهد.
وظایف ما نیز شامل انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی پیرامون مسائل روانی، زبانی، تربیتی، آموزشی، توانبخشی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی کودکان استثنایی و نیز بهداشت و پیشگیری از معلولیت‌ها در خانواده و اجتماع، تحقیق و پژوهش و یافتن روش‌های بهتر به منظور بهبود کیفیت در کسب مهارت‌های علمی و بالا بردن توانایی‌های کودکان استثنایی، پژوهش برای تهیه و تدارک الگوها و آزمون‌های مناسب و کاربردی جهت تشخیص و ارزیابی ویژگی‌ها و استعدادهای کودکان در سنین مختلف به خصوص کودکان پیش از دبستان، انجام پژوهش‌ها و ارائه روش‌های شناسایی، جذب و جایگزینی کودکان استثنایی و نحوه ارتباط والدین با تأکید بر یافته‌های نوین علمی، پژوهش در زمینه ارزشیابی برنامه‌های آموزشی مربوط به گروه‌های مختلف کودکان استثنایی و ارائه راه‌های بهتر جهت پیشبرد هدف‌ها و برنامه‌ها و بهبود عملکردهاست.
همکاری در تعیین خط مشی‌ها و اولویت‌های تحقیقاتی و پژوهشی در جهت اهداف سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور، کمک به انجام پژوهش در زمینه طراحی سیستم‌های آموزشی و پژوهشی و توانبخشی به نحوی که ناتوانی‌های ذهنی، حسی، حرکتی، رفتاری، عاطفی و یادگیری کودکان استثنایی جبران شود، فراهم نمودن تسهیلات لازم جهت توسعه و هدایت فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی در جهت شناخت و دستیابی به راه‌حل‌های مناسب، انجام پژوهش‌هایی که منجر به ارائه راه‌های عملی و مؤثرتری برای افزایش کارایی معلمان و بهبود کیفی محتوای آموزشی و روش‌های تدریس و مواد و فضای آموزشی کودکان استثنایی شود، برقراری ارتباط فعال و سازنده با سایر مؤسسات و جوامع علمی و پژوهشی در داخل و خارج از کشور از طریق برگزاری گردهمایی‌ها، مبادله محقق و یا اجرای پروژه‌ها‌ی تحقیقاتی مشترک جهت دستیابی هر چه بیشتر به علوم تکنولوژی جدید در زمینه‌های مرتبط با اهداف و سیاست‌های پژوهشکده و سازمان آموزش و پرورش استثنایی در محدوده مقررات عمومی کشور از دیگر وظایف ما محسوب میشود.
کبیری: مرکز ملی مطالعات بین المللی تیمز و پرلز، در حقیقت ارزیابی پیشرفت تحصیلی را انجام می‌دهد. حوزه کار این مرکز مشارکت در مطالعات بین‌المللی است که به حکم سند و قواعد بالادستی، وزارت آموزش و پرورش ملزم به شرکت در مطالعات است.
مطالعات تیمز و پرلز زیر نظر انجمن پیشرفت تحصیلی انجام میشود؛ در مطالعه تیمز مطالعه بین‌المللی روندهای علوم و ریاضی و در مطالعه پرلز، مطالعه پیشرفت سواد خواندن است.
این مطالعات در 70 کشور و 25 سال است که انجام میشود و جمهوری اسلامی ایران از اولین دوره این مطالعات شرکت کرده است.
درباره نتایج باید بگویم خیلی نتایج امیدوارکننده نیست؛ به طور کلی همیشه از دوره اول که شرکت کردیم در تیمز میانگین عملکرد پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان زیر متوسط جهانی است البته رشدهایی هم در برهه‌های زمانی مختلف داشته است؛ به طور مشخص از سال ۱۹۹۵ تا سال ۲۰۱۱ روند مطلوب نه چندان سریع رو به جلو داشتیم ولی باز نتوانستیم به سطح قابل قبولی برسیم.
اگر بخواهیم 4 کارکرد برای مطالعه تیمز و پرلز در نظر بگیریم، یک کارکرد شوک دادن به جامعه است. شوک تیمز در آمریکا باعث شد تمام برنامه های درسی در سال 2001 تغییر یافت (هیچ دانش آموزی نباید عقب بماند) و کلا ساختار آموزش و پرورش اندام تغییر کرد.
رسانه‌های ما خیلی باور ندارند که آموزش و پرورش می‌تواند معجزه کند و همیشه به عنوان اخبار دست چندمی به آموزش و پرورش توجه میشود؛ کمتر دیدم در رسانه تیتر اصلی آموزش و پرورش باشد ولی در جامعه مدرن، تحول اصلی روی آموزش و پرورش است.
در کشورهای پیشرفته وقتی نتایج تیمز و پرلز را می خواهند منتشر کنند، هیاهویی وجود دارد مثل انتخابات؛ در بعضی جلساتی که خود انجمن پیشرفت تحصیلی می‌گذارد، موضوعش این است که چگونه نتایج را اعلام کنیم. در خیلی کشورها می‌بینم که می‌گویند کنفرانس خبری می گذاریم به این شکل که خبرنگاران را دعوت می‌کنیم و به آنها آموزش می دهیم که چه چیزی مهم است و روی چه چیزی حساس باشند.
انتهای پیام/