پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
رسانه معلم # از قالب های راهبردی در حرفه معلمی قالب دیدگاه شهید رجایی است که معلمی شغل نیست بلکه اشتعال است که معلم با انگیز و رسالتی که برای خود در جامعه تصور می کند عشق می ورزد واین عشق در خود شکوفایش و دانش آموزان ودر نهایت کشور بروز می کند تعبیر «معلمی یک حرفه است، نه صرفاً شغل» جمله‌ای کلیدی در تحلیل‌های آموزشی است و در سطح بین‌المللی، نشان‌دهنده‌ی نوعی نگاه ریشه‌ای به جایگاه معلم در جامعه و نظام تعلیم و تربیت است.
در ادامه، به‌صورت تحلیلی تفاوت این دو نگاه را توضیح می‌دهم:
۱. تعریف «شغل» در برابر «حرفه»
| ویژگی | شغل (Job) | حرفه (Profession) |
|---|---|---|
| هدف اصلی | کسب درآمد | خدمت تخصصی به جامعه |
| ملاک ورود | استخدام، مدرک تحصیلی | دوره تربیت تخصصی + آزمون مهارت + اخلاق حرفه‌ای |
| کنترل کیفیت | توسط مدیر یا کارفرما | توسط نهادهای حرفه‌ای و همکاران خبره |
| رشد شغلی | بر پایه سابقه، روابط | بر پایه اثربخشی، یادگیری مداوم و پژوهش |
| مسؤولیت اجتماعی | محدود به دستورالعمل‌ها | پاسخگویی به جامعه، تربیت نسل آینده |
| نمونه مشابه | کارمندان، مشاغل عمومی | پزشکی، وکالت، پرستاری، معلمی (در معنای اصیل) |
۲. معلم به‌مثابه «شاغل» در نگاه ایستایی یا بروکراتیک
در این نگاه:
- معلم فردی است که ساعات خاصی کار می‌کند و «درس می‌دهد»، بدون الزام به رشد مستمر یا اثربخشی آموزشی.
- استخدام دائمی، افزایش سنواتی حقوق و نبود ارزیابی حرفه‌ای باعث می‌شود انگیزه‌ی ارتقاء یا نوآوری کم شود.
- آموزش ضمن خدمت یا فرم پر کردن و بخشنامه‌خواندن تلقی می‌شود نه یادگیری عمیق.
- معلم بیشتر پیرو سیاست‌ها است، نه خلاق در اجرای آن‌ها.
۳. معلم به‌مثابه «حرفه‌ای» در نگاه تحولی
در این نگاه:
- معلم فردی است که دارای «صلاحیت‌های تخصصی و تربیتی» است، درست مانند یک پزشک.
- به‌صورت مستمر آموزش می‌بیند، با معلمان دیگر تعامل حرفه‌ای دارد، درگیر پژوهش و نوآوری است.
- دارای نقش راهبر یادگیری دانش‌آموزان است، نه فقط منتقل‌کننده محتوا.
- عملکرد او ارزیابی می‌شود و بر اساس کیفیت کارش ارتقاء می‌یابد، نه صرفاً بر اساس سنوات.
- معلم دارای اختیار حرفه‌ای است؛ مثلاً در طراحی درس، تعامل با خانواده، انتخاب منابع، تدبیر موقعیت‌های کلاسی.
۴. نتایج مهم این تمایز
| نظامی که معلم را “شاغل” می‌بیند | نظامی که معلم را “حرفه‌ای” می‌بیند |
|---|---|
| کیفیت پایین یادگیری | اثربخشی بالای تدریس |
| انگیزه پایین معلمان | انگیزه، عزت‌نفس و خلاقیت بالا |
| تغییرات سطحی در آموزش | نوآوری و تحول پایدار در یادگیری |
| فاصله میان مدرسه و جامعه | تعامل و اعتماد عمومی به معلمان |
نتیجه:
معلم شاغل، کلاس را می‌گذراند؛ ولی معلم حرفه‌ای، انسان می‌سازد.
نگاه حرفه‌ای به معلمی، نیازمند اصلاح ساختار جذب، آموزش، ارزیابی، و ارتقاء معلم است.