پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
مقدمه
ترک تحصیل یکی از چالشهای مهم نظامهای آموزشی در سراسر جهان است که پیامدهای آن میتواند بر توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع تأثیرگذار باشد. در ایران، با وجود تلاشهای گسترده برای کاهش این پدیده، ترک تحصیل بهویژه در دورههای متوسطه، همچنان مسئلهای جدی است. این نوشته به تحلیل روند ترک تحصیل در ایران طی 8 سال اخیر بر اساس جدول ارائهشده و مقایسه آن با میانگین جهانی میپردازد.
وضعیت ترک تحصیل
بررسی آمارهای ترک تحصیل نشان میدهد که طی 8 سال اخیر، تعداد بازماندگان از تحصیل در سه دوره ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم، نوساناتی داشته است. برخی نکات کلیدی عبارتند از:
- دوره ابتدایی: این دوره کمترین میزان ترک تحصیل را به خود اختصاص داده است. به نظر میرسد اجرای قوانین آموزش اجباری و حمایتهای دولتی نقش مؤثری در کاهش ترک تحصیل در این مقطع داشته است.
- دوره متوسطه اول: نرخ ترک تحصیل در این مقطع افزایش مییابد. عواملی همچون مشکلات اقتصادی، فاصله جغرافیایی تا مدارس، و کمبود زیرساختهای آموزشی در مناطق روستایی و عشایری میتوانند از دلایل این امر باشند.
- دوره متوسطه دوم: بیشترین نرخ ترک تحصیل مربوط به این دوره است. این مسئله اغلب به دلایلی همچون ورود به بازار کار، ، و بیعلاقگی به ادامه تحصیل، کار آمد نبودن آموزش ، عدم دسترسی به رشته تحصیلی در روستا ها، افزایش هزینه تحصیل در میان دانشآموزان مرتبط است.
همچنین در سالهای 1399 و 1400، اثرات منفی پاندمی کرونا بهوضوح در افزایش آمار بازماندگان از تحصیل قابل مشاهده است. در این سالها، ناتوانی برخی خانوادهها در دسترسی به ابزارهای آموزش آنلاین و تعطیلی مدارس حضوری، ترک تحصیل را تشدید کرده است.
مقایسه با میانگین جهانی
در سطح جهانی، نرخ ترک تحصیل به عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی وابسته است. آمارهای جهانی نشان میدهد:
- دوره ابتدایی: میانگین جهانی ترک تحصیل در این مقطع حدود 6 تا 10 درصد است. ایران در این زمینه عملکرد بهتری داشته و نرخ ترک تحصیل در این مقطع بهطور قابل ملاحظهای پایینتر از میانگین جهانی است.
- دوره متوسطه اول: نرخ ترک تحصیل در ایران به میانگین جهانی نزدیکتر است (بین 15 تا 25 درصد). این موضوع نشاندهنده نیاز به سرمایهگذاری بیشتر در این مقطع است.
- دوره متوسطه دوم: در سطح جهانی، نرخ ترک تحصیل در این مقطع بهویژه در کشورهای در حال توسعه میتواند به 30 تا 40 درصد برسد. ایران نیز با وجود مشکلات مشابه، در این مقطع نرخ ترک تحصیل بالاتری دارد که نیازمند سیاستهای حمایتی ویژهای است.
همچنین، نرخ ترک تحصیل دختران در برخی سالها در ایران بیشتر از پسران بوده است، که این موضوع در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و فقیر نیز دیده میشود.
عوامل موثر بر ترک تحصیل در ایران و جهان
- اقتصادی: فقر، نیاز به نیروی کار در خانواده، و هزینههای تحصیل.
- اجتماعی: ، هویت جنسیتی ، شکاف اجتماعی، تفاوت فرهنگی، آینده مبهم
- زیرساختها: کمبود مدارس در مناطق روستایی و دسترسی محدود به آموزش باکیفیت.، نا کارآمدی آموزش
- بحرانها: در کشور ما پاندمی کرونا نقش قابلتوجهی در افزایش ترک تحصیل داشته است، مشابه سایر کشورها.
راهکارها
- حمایت مالی از خانوادههای کمدرآمد با رویکرد عدالت آموزشی و کاهش شکاف آموزشی: تخصیص یارانههای تحصیلی و توزیع رایگان لوازم آموزشی.
- افزایش دسترسی به فرصت برابر آموزشی
- گسترش مدارس در مناطق محروم و بهبود زیرساختهای آموزشی.
- تشویق بازماندگان به بازگشت به مدرسه: از طریق برنامههای آموزشی جبرانی و مدارس شبانه.
- تنوع خدمات آموزشی: بهبود دسترسی دانشآموزان به ابزارهای دیجیتال برای مقابله با بحرانهایی نظیر کرونا.
نتیجهگیری
کارنامه دولت ها در آموزش وپرورش در کاهش ترک تحصیل نشان از همت وتدبیر آنها است با همه آثار منفی که کرونا در کشور داشت در سال 1400 تا 1402 کمترین ترک تحصیل را براساس نمودار کشور داریم و خوشبختانه ترک تحصیل در دوره ابتدایی با میانگین جهانی فاصله زیادی دارد ودر دوره متوسطه برابر با میانگین جهانی است گرچه ترک تحصیل یک نفر از دانش آموزان این کشور خسران بزرگی است ولی سیاه نمایی وبحران آفرینی در آموزش با آمار، بدون توجه به ماهیت آموزش عمومی که در دنیا خود را نشان می دهد نادیده گرفتن تلاش در آموزش عمومی توسط معلمان ومدیران است