گزارش// “عدالت آموزشی” به روایت آمار/ زنگ خطر کلاس‌های شلوغ در دبستان‌های دولتی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ اگر از نگاه میانگین‌ها بخواهیم جمعیت دانش‌آموزان در کلاس‌های درس مدارس دولتی به ویژه دوره ابتدایی را رصد کنیم شاید اوضاع آنقدرها هم بد نباشد آن هم به مدد کلاس‌های کم جمعیت مناطق روستایی و عشایری، کلاس‌هایی پنچ تا ده نفره و گاهی حتی یک نفره!اما اگر بخواهیم کلاس‌های درس مناطق روستایی و عشایری را از محاسباتمان کنار بگذاریم و بدون احتساب آنها یکبار دیگر اوضاع تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس دبستان‌های دولتی را بسنجیم، اوضاع دیگر خوشایند نیست و گاه در کلان شهرهایی مانند تهران و شهرستان‌های استان تهران با کلاس‌های پُرتراکم و خارج از استاندارد آموزشی مواجه خواهیم شد.برای مثال بر اساس سالنامۀ آماری آموزش و پرورش در سال تحصیلی 97-98 میانگین دانش‌آموز در کلاس درس دایر در مقطع ابتدایی 23.5 نفر برآورد می‌شود اما وقتی ترکیب مدارس ( شهری و روستایی) و جمعیت دانش‌آموز معیار قرار داده شود متوجه می‌شویم 60 درصد دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در کلاس‌های شلوغ و با تراکم بالای 26 نفر درس می‌خوانند.در این گزارش سعی کردیم با تمرکز بر دبستان‌های دولتی به بررسی وضعیت آنها از لحاظ تراکم کلاس‌های درس و نسبت معلم به دانش‌آموز که دو شاخص‌ اصلی در کیفیت آموزشی و برقراری عدالت آموزشی است، بپردازیم.جمعیت دانش‌آموزان کشور در دوره ابتدایی 8 میلیون و 69 هزار و 427 نفر است که از این تعداد 6 میلیون و 873 هزار و 673 نفر معادل 85.2 درصد در مدارس دولتی و یک میلیون و 195 هزار و 754 نفر معادل 14.8 درصد در مدارس غیر دولتی تحصیل می‌کنند.استان‌های خراسان رضوی، تهران به همراه شهرستان‌های استان تهران، خوزستان، فارس و سیستان و بلوچستان بیشترین تعداد دانش‌آموزان دوره ابتدایی را دارند:خراسان رضوی 72990 دانش‌آموزتهران 591710 دانش‌آموزخوزستان 565378 دانش‌آموزشهرستان‌های استان تهران 540554 دانش‌آموزفارس 475101 دانش‌آموز سیستان و بلوچستان 470314 دانش‌آموز83 درصد دانش‌آموزان ابتدایی تهران در مدارس دولتی درس می‌خواننددر شهر تهران 494715 دانش‌آموز و در شهرستان‌های استان تهران 475580 دانش‌آموز دوره ابتدایی در مدارس دولتی تحصیل می‌‌کنند. به عبارتی 83 درصد دانش‌‌آموزان ابتدایی در شهر تهران و 87 درصد در شهرستان‌های استان تهران در مدارس دولتی درس می‌خوانند.بیشترین دانش‌آموزان ابتدایی که در مدارس دولتی درس می خوانند در استان‌هایی هستند که در جدول ذیل آمده است:خراسان رضوی 596704 دانش‌آموزخوزستان 508405 دانش‌آموزتهران 494715 دانش‌آموزشهرستان‌های استان تهران 475580 دانش‌آموزفارس 415589 دانش‌آموز62 درصد مدارس ابتدایی تهران دولتیدر کل کشور در مجموع 55407 مدرسه ابتدایی دولتی دخترانه، پسرانه و مختلط داریم و 10090 مدرسه غیر دولتی که 1211 مدرسه دولتی در تهران و 1370 مدرسه در شهرستان‌های استان تهران است و در مجموع 62.97 درصد مدارس ابتدایی تهران دولتی و 37 درصد غیر دولتی و در شهرستان های تهران 76 درصد دولتی و 24 درصد غیر دولتی هستند. تهران 712 دبستان غیر دولتی و شهرستان‌های استان تهران 429 دبستان غیر دولتی دارد.65 درصد معلمان دوره ابتدایی مدرک لیسانس دارندآمار معلمان دوره ابتدایی 249282 نفر است که در شهر تهران 14605 و شهرستان‌های استان تهران 11012 معلم دوره ابتدایی داریم. 12252 معلم دوره ابتدایی در کل کشور دارای مدرک دیپلم و کمتر، 49741 فوق دیپلم، 163123 لیسانس، 23998 فوق لیسانس و 168 نفر دارای مدرک دکترا هستند به عبارتی 4.9 درصد دارای مدرک دیپلم و کمتر، 6 صدم درصد دکترا، 19.95 درصد فوق دیپلم، 65 درصد لیسانس و 9.6 درصد فوق لیسانس هستند.60 درصد دانش‌آموزان دبستانی در کلاس‌های شلوغ درس می‌خوانندنسبت دانش‌آموز به معلم یکی دیگر از شاخص‌های اصلی در بررسی کیفیت و عدالت آموزشی است.رضوان حکیم‌زاده؛ معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره اهمیت شاخص نبست دانش‌آموز به معلم و وضعیت ایران در این رابطه می‌گوید: « ایران کشور پهناوری است همچنین به پوشش تحصیلی حداکثری دوره ابتدایی تأکید شده است و باید به مناطق عشایری، روستایی و دورافتاده معلم اعزام کنیم، 202 مدرسه تک دانش‌آموزی داریم که به هر کدام یک معلم اختصاص داده‌ایم همچنین 12 هزار و 700 مدرسه داریم که تعداد کل دانش‌آموزان آنها کمتر از 14 نفر است. وقتی می‌خواهیم به مدارس ابتدایی معلم اختصاص دهیم باید در مبنای محاسبه و میانگین کل، مدارسی که تعداد دانش‌آموزان آنها یک نفر یا کمتر از 14 نفر است، در نظر گرفته نشود تا بتوانیم تراکم مطلوب یعنی 26 نفر را در کلان‌شهرها محقق و معلم مورد نیاز را برای آن تأمین کنیم.او با اشاره به غفلت از این موضوع ادامه می‌دهد: نتیجه آن کمبود حاد معلم و افزایش تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس مناطق شهری و حاشیه شهرهاست. جمعیت دانش‌آموزان در 45 درصد کلاس‌های درس دوره ابتدایی بالای 26 نفر است یعنی 60 درصد جمعیت دانش‌آموزان دبستانی در کلاس‌های شلوغ درس می‌خوانند.»نسبت دانش‌آموز به معلم در شهرستان‌های تهران 43نسبت دانش‌آموزان به معلم در تهران 33 نفر و در شهرستان‌های تهران 43 نفر است.جدول بالاترین نسبت دانش‌آموز به معلم در 6 استانتهران 494715 دانش‌آموز ابتدایی 14065 معلم نسبت دانش‌آموز به معلم 33.87شهرستان‌های تهران 475580 دانش‌آموز ابتدایی 11012 معلم نسبت دانش‌آموز به معلم 43.18سیستان و بلوچستان 470314 دانش‌آموز 13630 معلم نسبت دانش‌آموز به معلم 34.5خوزستان 508405 دانش‌آموز 15837 معلم نسبت دانش‌آموز به معلم 32خراسان رضوی 596704 دانش‌آموز 22400 معلم نسبت دانش‌آموز به معلم 26فارس 41558 دانش‌آموز 15590 معلم نسبت دانش‌آموز به معلم 26در آمار نتایج امتحانات 6 پایه دوره ابتدایی شرایط بدین صورت است که شهرستان های استان تهران رتبه 16 کشور و سیستان و بلوچستان رتبه 32 را در درصد قبولی دارد.نسبت کلاس درس به دانش‌آموز یا به عبارتی تراکم کلاس‌های درس شاخص دیگری در بررسی کیفیت و عدالت آموزشی است این نسبت از تقسیم تعداد دانش‌آموزان بر تعداد کلاس‌ها حاصل شده و هر چقدر میزان کمتری داشته باشد، مطلوب‌تر است؛ این نسبت توصیف‌کننده میزان فرصتی است که معلم به مسائل دانش‌آموزان اختصاص می‌دهد.میانگین تراکم کلاس‌های درس در تهران 33 نفر342612 کلاس درس دولتی و غیر دولتی در مناطق شهری و روستایی کشور در دوره ابتدایی داریم که274004 کلاس درس دولتی و68608 کلاس درس غیر دولتی است در تهران و شهرستان‌های تهران میانگین تراکم در کلاس‌های درس 33 و 32 نفر است و در برخی استان‌ها مانند ایلام این وضعیت مناسب و حدود 18 نفر است طبق گفته‌های مسئولان وزارت آموزش و پرورش تراکم استاندارد در دوره ابتدایی 20 نفر است و حداکثر تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌های درس باید 26 نفر باشد.در جدول ذیل وضعیت استان‌های پرتراکم و کم تراکم را مشاهده می‌کنید:تهران 14876 کلاس درس تراکم دانش‌آموز در کلاس 33 نفرشهرستان‌های تهران 14639 کلاس درس تراکم دانش‌آموز در کلاس 32 نفرقم 120250 کلاس درس تراکم دانش‌آموز در کلاس 30 نفراصفهان 13413 کلاس درس تراکم دانش آموز در کلاس 26 نفرخراسان رضوی 23116 کلاس درس تراکم دانش آموز در کلاس 25 نفرسیستان و بلوچستان 377106 کلاس درس تراکم دانش آموز در کلاس 25 نفرخوزستان 21368 کلاس درس تراکم دانش آموز در کلاس 23 نفرخراسان جنوبی 77969 کلاس درس تراکم دانش آموز در کلاس 19 نفرایلام 49723 کلاس درس تراکم دانش آموز در کلاس 18 نفرتراکم بالا و کمبود کلاس درس می تواند از جمله عوامل موثر بر بازماندگی از تحصیل و عدم امکان ثبت نام دانش آموزان در مدارس باشد. بر اساس یافته‌های آماری سال تحصیلی 98-1397 بیشترین بازماندگی از تحصیل گروه سنی 6 تا 11 سال در استان‌های تهران 22677 نفر، سیستان و بلوچستان 33597، خراسان رضوی 12858 و خراسان شمالی 11412 است که نیازمند توجه بیشتر مسئولان است.به این موارد باید آمار مدارس دو شیفته را هم اضافه کرد که در شهر تهران در دو سال قبل فقط 300 مدرسه دو شیفته وجود داشت که قطعاً هم‌اکنون تعداد آن افزایش یافته است و در استان تهران یک هزار مدرسه دو شیفته وجود دارد و فقط در شهرستان‌های استان تهران 35 درصد دبستان‌ها دو شیفته هستند.بیشتر این شرایط نیز به دبستان‌های دولتی اختصاص دارد و تمام این موارد باعث بهره کمتر دانش‌آموزان دبستانی مدارس دولتی از کیفیت و عدالت آموزشی می‌شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *