پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
به‌گزارش پایگاه خبری رب، افشار بهمنی، سرپرست دفتر تألیف آموزش‌های فنی و حرفهای و کاردانش، در گفت‌وگو با پانا در تشریح ماموریت‌های این دفتر بیان کرد: «ما در سازمان پژوهشی و برنامه‌ریزی آموزشی و «دفتر طراحی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری فنی و حرفهای و کاردانش» قسمتی از فعالیت‌های دوره‌های تحصیلی مربوط به دوره دوم متوسطه، شاخه‌های فنی و حرفهای و کاردانش را دنبال می‌کنیم. علاوه بر آن، در بخش «معاونت طراحی و تولید» سازمان که دفاتر مختلف دوره‌های تحصیلی زیرمجموعه آن است با «دفتر طراحی و تولید بسته‌های یادگیری عمومی و نظری» در بخش مهارت‌آموزی‌شان ارتباط نزدیک و تنگاتنگی داریم. همچنین با «دفتر انتشارات فناوری آموزشی» در بحث‌های مربوط به تولید محتوای رسانه‌های غیرمکتوب رسمی‌مان و نیز نشریات تعامل خوبی داریم و همچنین با حوزههای تربیت و یادگیری سازمان که به نوعی رسالت تدوین و طراحی برنامه‌های درسی را در یازده حوزه به عهده دارد در ارتباط هستیم. در مجموعه‌های بیرون از سازمان هم با «معاونت آموزش متوسطه» است، دفتر دوره دوم متوسطه و فنی و حرفهای و کاردانش ارتباط نزدیکی داریم.»
وی درباره فعالیت‌های دفتر در دوره مسئولیت خود در یک سال گذشته گفت: «بخشی از فعالیت‌های یک سال گذشته این دفتر در قالب سیاستگذاری کلان سازمانی جا می‌گیرد و بخش دیگر برنامه‌هایی است که که در سال جاری پیش‌بینی کرده‌ایم و اکنون در فرآیند اجرا قرار دارند. یکی از اتفاقات سال گذشته در سازمان و در دفتر این بود که ما سعی کردیم که اجرای کامل «سند برنامه درسی ملی» را محقق کنیم. بعد از ابلاغ «سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش» و «سند برنامه درسی» تحولات جدی در آموزش‌های فنی و حرفهای و کاردانش رخ داد. به‌خصوص از سال ۱۳۹۵ که هنرجویان جدید ما وارد پایه دهم شدند، نظام سه ساله را شروع و رویکرد آموزش مبتنی بر شایستگی و سنجش مبتنی بر شایستگی را دنبال کردند، تولید و ارائه محتواهایمان مودولار یا پودمانی شد.»
بهمنی در تشریح تغییرات محتوایی بسته‌های یادگیری و آثار برخاسته از آن با توجه به «گام دوم تحولات» گفت: «در بسته‌های یادگیری عناوین درسی جدیدی ایجاد شد و تاکنون که یک دوره سه ساله فارغ‌التحصیل را داریم (پایه‌های ده، یازده و دوازده) این تحولات باعث شده بود که اجرای سند برنامه درسی ملی شروع شده و برای آن گام‌های اولیه خوبی برداشته شود و ما در سال گذشته به نوعی گام دوم این تحولات را دنبال کنیم. در این گام دوم تحولات سیاست‌های کلانی را در سازمان دنبال می‌کردیم که یکی از آنها بحث کاهش تمرکز در بخش‌های مختلف دفتر و وظایف و ماموریت‌های سازمانی‌مان بود.»
سرپرست دفتر تألیف آموزش‌های فنی و حرفهای و کاردانش در تشریح نحوه اجرای کاهش تمرکز در سازمان و دفاتر تالیف گفت که ما یک نهاد حاکمیتی هستیم و بسیاری از وظایف، ماموریت‌ها و رسالت‌هایمان را نمی‌توانیم تفویض کنیم یا تقلیل بدهیم اما می‌توانیم در دل این توسعه مشارکت وظایفمان را به سمت کاهش تمرکز پیش ببریم. اما چگونه و چه وظایفی؟ یکی از وظایف خیلی مهم ما در سازمان برنامه‌ریزی درسی است. ما در ساختار برنامه‌های جدید سازمانی به دنبال این هستیم که حوزههای تربیت و یادگیری طراحی و تدوین دنبال‌کننده برنامه‌های درسی باشند. اما چون ارتباط تنگاتنگی داریم یکی از سیاست‌های کلان این است که حتی در برنامه‌ریزی درسی هم از ظرفیت‌های مراکز مختلف، نهادها، خبرگان و مجموعه‌هایی که در این زمینه ذینفع و صاحبنظر هستند استفاده کنیم.
بهمنی اضافه کرد که برای مثال در بحث «برنامه‌ریزی منطقه‌ای» در شاخه کاردانش طبق مصوبه هیات وزیران که سال ۱۳۷۱ مصوب شده تصریح شده است که در ماده ۷ تعیین شده که” انواع زمینه‌ها، رشته‌های مهارت‌آموزی و انواع رشته‌های متناسب با نیازهای منطقه برای جوابگویی به نیازهای انسانی برنامه توسعه منطقه در چهارچوب قوانین، مقررات و سیاست‌ها و آئین‌نامه‌های مصوب بر عهده «کمیسیون هماهنگی آموزش فنی و حرفهای استان» است”. یعنی ما تصریح قانونی مبنی بر این داریم که مثلاً در شاخه کاردانش اگر می‌خواهیم رشته‌های جدیدی در منطقه ایجاد کنیم موضوع باید در یک کمیسیون در استان‌ها بر اساس نیازهایشان تعریف شود چون صدربندی مشاغل، تعریف مشاغل در استان‌ها و مناطق و اقلیم متفاوت، متنوع و متکثر است.
وی در پاسخ به خبرنگار پانا درباره چگونگی اجرای این قانون در استان‌ها بیان کرد که این تصریح قانونی بوده اما اتفاق نیفتاده است. این کمیسیون تشکیل نشده و شورای عالی آموزش فنی و حرفهای هم در آن زمان تشکیل نشده است و به نوعی همه کارهایشان را ما به صورت متمرکز انجام دادیم.
بهمنی اضافه کرد که اکنون هم ما به همین صورت و با مشارکت بخش‌های دیگر ستاد و ارگان‌های متولی انجام می‌دهیم. این مثالی برای فرایند کاهش تمرکز است. مثلاً در تعریف رشته‌هایمان در شاخه کاردانش باید برگردیم به رسالتی که آئین‌نامه قانونی، نص صریح قانون و مصوبه به ما گفته است. کمک کنیم استان‌ها تا حدودی بتوانند سطوحی از برنامه درسی را برنامه ریزی یا طراحی کنند. یا باید به کاهش تمرکز در خود برنامه ریزی درسی کمک کنیم.
وی ادامه داد: «ما در سند تحول بنیادین بحثی با عنوان «آزادسازی سطوح برنامه درسی» داریم که آنجا هم اشاره به همین دارد و حتی نکته‌ای که در آنجا به آن اشاره می‌شود این است که ما ۱۰ تا ۲۰ درصد از برنامه درسی را به اختیار هنرستان‌ها و مدارس قرار بدهیم؛ یعنی خودشان با نظارت این دفتر و این سازمان به سمت تامین برنامه و محتوایی که مد نظرشان است بروند؛ یکی از مصادیق برنامه ویژه مدارس این است که مدارس و هنرستان‌هایمان را توانمندسازی کنیم تا بتوانند در تامین آن ده تا بیست درصد موفق شوند.»
بهمنی با اشاره به فرایند «برون‌سپاری» به عنوان یکی از مصادیق کاهش تمرکز در سازمان پژوهش توضیح داد که از مصادیق دیگر کاهش تمرکز، که ما از سال گذشته کلید زده و دنبال کرده‌ایم، این بود که ما سعی کردیم الگوی برون‌سپاری تولید محتوای بسته‌های یادگیری‌مان را تدوین کنیم و اجرای آزمایشی داشته باشیم. سال‌هاست که در سازمانِ ما سه بخش برون‌سپاری «تولید محتوای بسته‌های یادگیری» و «توزیع این بسته‌ها»، که دفتر نظارت بر نشر آن را دنبال می‌کند، و «آماده سازی و به چاپ سپاری» آنها را می‌توانیم برون‌سپاری کنیم.
وی ادامه داد که ما اکنون درباره مدیریت تولید خود محتوا صحبت می‌کنیم. سال‌هاست که در سازمان این مباحث مطرح است که ما تولید محتوای بسته‌های یادگیری را برون‌سپاری کنیم. در سه سال گذشته، روند تولید محتوای ما از طریق کمیسیون‌های برنامه‌ریزی و تالیف بود که از طریق کارشناسان دفتر راهبری می‌شده است و افرادی که در بازار کار، هنرستان‌ها، دانشگاه‌های فنی و حرفهای و تربیت دبیر شهید رجایی، دانشگاه‌های علمی کاربردی و دانشگاه‌های مرتبط با حوزههای فنی و حرفهای و کار دانش عضویت داشتند این مشارکت را انجام می‌دادند. ما به این امر برون سپاری نمی‌گوییم بلکه آن را «توسعه مشارکت با ذی‌نفعان» می‌دانیم. مثلاً فقط برای پایه دوازدهم بیش از ۷۰۰ مولف به کار گرفته شد اما چیزی که الان به دنبال آن هستیم این است که کلیت تولید را برون سپاری کنیم و برای این موضوع۲۲ عنوان کتاب شاخه کاردانش را در قالب یک کمیته سازمانی تالیف کرده‌ایم و فراخوان داده‌ایم و مشغول کار روی فرایند برون‌سپاری هستیم.»
سرپرست دفتر تألیف آموزش‌های فنی و حرفهای و کاردانش درباره همکاران سازمان پژوهش در بخش خصوصی که می‌توانند عهده‌دار کار تولید بسته‌های یادگیری شوند گفت: «ناشران مختلف تخصصی می‌توانند این بخش از تولید را برعهده بگیرند. مثلاً برای تالیف و تولید کتابهایی که در حوزههای فناوری اطلاعات و ارتباطات، شبکه و نرم‌افزار رایانه، امور اداری، گرافیکی و هنری مورد نیاز هستند ناشرانی که در این حوزه کتابهایی دارند می‌توانند بر اساس شرح خدماتی که ما پیشنهاد می‌دهیم مدیریت تولید محتوا را انجام دهند.»
وی درباره مراحل پیشرفت کار گفت: «فراخوان مورد نظر منتشر شده و فرآیندهای دورن سازمانی آن دنبال شد. ناشران هم شناسایی شده اما هنوز انتخاب نشده‌اند. فکر می‌کنم در شش ماه آتی بتوانیم آن را به نتیجه برسانیم و انشاالله برای سال‌های آینده تحصیلی شاهد انتقال کل فرایند تولید از سازمان به ناشران خصوصی خواهیم بود.»
بهمنی ادامه داد: «این‌ها مصادیقی هستند که ما سعی می‌کنیم در مدیریت وظایف و ماموریت‌هایمان به سمت کاهش تمرکز، کاهش تصدی‌گری و توسعه مشارکت با بخش‌های غیردولتی برویم. حتی یکی از برنامه‌های سال آتی ما این است که فیلم‌هایی که یکی از اجزای بسته‌های یادگیری‌مان است را با مشارکت هنرستان‌ها تولید کنیم.»
وی درباره روند تولید این فیلم‌ها گفت: «قبلاً ما به صورت متمرکز فراخوان می‌دادیم و به مناقصه می‌گذاشتیم که شرکت‌هایی که در این زمینه می‌توانند از حیث هنری و سخت‌افزاری به ما کمک کنند تا در کنار مولفان و مدرسانی که اینجا با ما همکاری دارند، محتوای فیلم‌های مربوط به کتاب درسی و فیلم‌های مربوط به هنرآموزان یا دبیران مان را آماده کنند. اکنون قصد نداریم این روند را حذف کنیم، بلکه در کنار این شیوه می‌خواهیم هنرستان‌ها، مراکز و ارگان‌هایی که توانایی دارند با دفتر در تولید این فیلم‌ها مشارکت کنند. ما آماده واگذاری تولید ۸۴ عنوان فیلم هستیم و این روزها برنامه‌ریزی می‌کنیم که کدامش را با همان سیستم و روش سازمانی قبلی و کدام‌ها را از طریق هنرستان‌ها و استان‌ها تولید کنیم.»
این مقام سازمان پژوهش در توضیح کمیت فیلم‌های آموزشی لازم برای هنرستان‌های فنی و حرفهای و کاردانش گفت: «همه فیلم‌هایمان این تعداد عناوین نیست. بیشتر از این هست ولی این تعداد عنوان در برنامه امسال هست. در سال‌های گذشته هم فیلم‌هایی تولید کردیم که مثلاً در پایه دهم در دو بخش فیلم‌ها را با مشارکت دفتر فناوری آموزشی دنبال می‌کنیم. یکی فیلم‌ها برای هنرآموزان و دیگری فیلم‌های مربوط به هنرجویان و کتاب‌هایشان است. در گذشته بیشتر تمرکز ما روی فیلم‌های مربوط به هنرآموزان بود، چون نظام آموزشی تغییر کرده بود، دوره‌های توانمندسازی کمتر برگزار می‌شد، برای تقویت و کیفیت‌بخشی به آموزش‌های هنرآموزانمان سعی می‌کردیم این فیلم‌ها را تولید کنیم؛ حتی ما سابقاً کارگاه‌هایی را در سازمان برگزار می‌کردیم.»
وی ادامه داد: «از برنامه‌های آتی سازمان و به خصوص دفتر ما این هست که با همکاری دبیرخانه‌های استانی و دبیرخانه‌های راهبری در استان‌ها بتوانیم گوشه‌ای از کار تامین اعتبار را از طریق سازمان انجام دهیم، خودمان نظارت و مولفان را معرفی کنیم و این تامین اعتبار را برای دبیرخانه‌های کشوری خیلی محدود شروع کنیم. تا کارگاه‌های لازم را در استان‌ها تامین کنند.»
وی در پاسخ به این سوال که «آیا در گذشته این کارگاه‌های آموزشی برای هنرآموزان در تهران تشکیل می‌شد؟» گفت: «معمولا هنرآموزان استان تهران و افرادی که دسترسی داشتند می‌آمدند، یا اینکه این اتفاقات در نشست‌های معمول کشوری می‌افتاد، اما اکنون برنامه ما به این صورت است که ضمن کاهش حجم کارگاه‌هایی که درون سازمان داشتیم، این کارگاه‌ها را در داخل استان‌ها توسعه بدیم تا هنرآموزانمان بیشتر استفاده کنند.»