پایگاه خبری تحلیلی رسانه معلم رسانه فرهنگیان ایران
محمد پاك سرشت
دانش آموخته مراكز تربیت معلم دوره شهیدان رجایی و باهنر،مدرس دانشگاه فرهنگیان
امام خمینی(ره): شما عزیزان كه دامن به كمر زده و در راه تربیت معلم قدم برمی دارید، از عمق ارزش كار خود آگاه باشید و در راه این هدف مقدس از هیچ كوششی دریغ نورزید، هركس برای تربیت معلم قیام كرده است، باید بداند كه این شغل، شغلی الهی است.
امر خطیرِ تربیت معلم؛ همواره دستخوش برخی افكار و اراده های ناصواب
امر خطیرِ تربیت معلم در ایران، همواره دستخوش برخی افكار و اراده های ناصواب قرار داشته و دارد؛ همان اراده هایی كه گاه ضرورت اهتمام به امر جهانیِ تربیت معلم و لذا، تشكیل دانشگاه تربیت معلم در ایران پیش از انقلاب اسلامی در اندیشه ای صواب را به فراموشی رسالت خویش در معطل گذاشتن این مسؤولیت مهم می كشاند و سرانجام آن را به تغییر كاربری و در واقع، استحاله آن به دانشگاه های عادی و حتی در پایان، به برائت از نام مقدس تربیت معلم و لذا، تغییر نام ظاهری آن می رساند!
مرحله دوم، هنگامی است كه سال ها، پس از حركتِ پر بركت شهیدان رجایی و باهنر در تأسیس مراكز تربیت معلم در سال 1360، بعد از یك دهه دورانِ شكوفایی و طلایی تربیت معلم در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، مجددا این فكر و اراده¬ی ناصواب، طی دو دهه¬، در برخی مسؤولانِ ارشد نظام تعلیم و تربیت، جنبه عملی به خود گرفته، متأسفانه تعطیلیِ این مراكز، در كنار تعطیلیِ نهاد مقدس امور تربیتی، این صدقه¬ی جاریه¬ی مربیان و معلمان شهید رجایی و باهنر، در دستور كار ظاهر اندیشانِ قایل به هزینه ای بودن امر خطیر آموزش و پرورش، به ویژه تربیت معلم، قرار می گیرد و این در حالی اتفاق می افتد كه سال های سال، نظام تعلیم و تربیت غربی در اروپا و آمریكا، حتی كشورهایی در خاور دور، نظیر چین و ژاپن، امر آموزش و پرورش را نه هزینه ای كه سرمایه ای می دانند.
مرحله سوم كه از سال گذشته توسط مسؤولان ارشد نظام تعلیم وتربیت، به ویژه دست اندركارانِ جدید امر خطیر تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان آغاز گشته و اخیرا با همان بهانه های تكراری، غیر كارشناسانه و غیر علمیِ هزینه ای بودن آموزش و پرورش، به خصوص تربیت معلم، با نشانه گیری حذف تعهد خدمت در قالب درخواست لایحه جهت لغو قانون متعهدین خدمت توسط معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور در دستور كار آقایان قرار گرفته است و حال آن كه توجه به مفاد این نامه، علاوه بر ناسپاسی به مقام سی و چند ساله¬ی مدرسان پیشكسوت و گرانقدر تربیت معلم و نیز دانش آموختگان آن؛ از دانشجومعلمان شهید دوران دفاع مقدس تا مسؤولان گوناگون نظام، طی سی و سه سال حضور در رده های مختلف قوای اجرایی، تقنینی و قضایی مملكت، متضمن اهانت به دانشجومعلمان دوسال اخیر دانشگاه فرهنگیان است كه بعضا با رتبه های تك رقمی، امر خطیر معلمی را در سنین نوجوانی و ایام شباب برگزیدند، نه این كه بدون انگیزه و عشق به معلمی، آن هم پس از شكل گیری شخصیت شان در دیگر علایق موجود در جامعه و بعضا در سنین بالا، به ناچار دنبال بازار كار باشند و از روی سرخوردگی، سرانجام و به اجبار! نظام حساس تعلیم و تربیت را مأمن تأمین معاش روزانه خویش قرار دهند و دوباره بر سر آموزش و پرورش، آن بیاید كه در فراخوان پنج سال گذشته این وزارتخانه برای تأمین نیرو در جذب 40 هزار معلم از میان 670 هزار داوطلب جویای كار پیش آمد.
نكته و پرسش اساسی فراروی تمامی دغدغه مندان امر تعلیم وتربیت كشور، همواره این بوده و هست كه هر معلمی می تواند عالم باشد؛ ولی هر عالمی نمی تواند معلم باشد؛ به منظور تبیین بیشتر، موضوع را از منظری دیگر مورد مداقه قرار می دهیم:
بر اساس آموزه های دین مبین اسلام، "تربیت معلم"؛ امر خطیر و حكومتی است؛ امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله العالی) پیرامون این امر مهم، بارها و بارها تأكید ویژه داشته و دارند؛ اما همانطور كه در مقدمه آمد، متأسفانه طی دو دهه هفتاد و هشتاد، این امر حیاتی، سهوا و بعضا، به عمد مورد غفلت برخی مسؤولان ارشد نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت؛ تا آنجا كه در سال 84 با فرمان تاریخی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) مبنی بر ضروت احیای مراكز تربیت معلم، این مهم در دستور كار مسؤولان وقت قرار گرفت و سرانجام در سال 90، با تلاش شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس شورای اسلامی و حمایت های بی دریغ رهبری نظام(مدظله العالی)، قانون متعهدین خدمت سال 69 دیگر بار زنده شد و مجددا بسان دوران پاك و مقدس شهیدان رجایی و باهنر، به جای جلب افراد بیكار كوچه و بازار یا فارغ التحصیلان مُسن و بی رغبت دانشگاه ها به شغل مقدس انبیاء(معلمی)، جوانان این مرز و بوم، پس از شركت در كنكور سراسری و طی مراحل گزینش، تأیید صلاحیت های عمومی، معاینات پزشكی، حضور در مصاحبه های تخصصی تعیین صلاحیت های تخصصی، مذهبی و علمی و سرانجام انتخاب یك برگزیده از میان هر دو یا سه داوطلب، در قالب دانشگاه جدید التأسیس فرهنگیان، هر چند با تأخیر فراوان، اما از بهمن 91 شروع به تحصیل و در واقع، به استخدام وزارت آموزش و پرورش در آمدند.
در وهله اول قرار بود برابر برنامه ریزی های به عمل آمده، به دلیل رسیدن تعداد بازنشستگان وزارت آموزش و پرورش از سال 91 تا سال 95 به یكصد هزار نفر، سالی 25000 نفر دانشجو معلم، پس از طی مراحل فوق الذكر در این دانشگاه مشغول به تحصیل گردند كه متأسفانه از همان سال اول تعداد جذب برغم صراحت اسناد بالا دستی از 22000 نفر سال 91، به 17000 نفر در سال 92 و در سال جاری به همان عمد و انگیزه پیش گفته در سال های دهه هفتاد و هشتاد، مسؤولان ارشد نظام آموزش و پرورش، بخصوص تربیت معلم كشور، در مقام حذف نیمی از فرآیند جذب دانشجو معلم، برآمدند و تعداد را به 12000 نفر تقلیل دادند!
این در حالی است كه هنوز رهنمودهای امام(ره) و رهبری راجع به اهمیت تربیت معلم و در حال حاضر، اهمیت بسیار فراوان دانشگاه فرهنگیان، فراروی تمامی ما مخاطبان عصر و نسل حاضر بوده و هست، آنجا كه امام خمینی(ره) در پیام شروع به كار مراكز تربیت معلم در دوران شكوفایی تربیت معلم در دهه¬ی مبارك و طلایی تعلیم و تربیت شصت، در ۰۷/۱۰/ ۶۰ فرمودند:
"شمایی كه می خواهید تربیت بشوید، یا تربیت معلم بكنید، در رأس هر امری این است كه با این تعلیم ها، تربیت را مقدم بدارید. این جوان ها، نفوسشان مستعد است از برای گرفتن هر چیزی كه وارد بشود در نفوس؛ نفوس جوان ها یك آینۀ صیقلی است كه باز از آن فطرت خودش جدا نشده است."
و در پایان، بنیانگذار جمهوری اسلامی(ره)، برای توفیق مسؤولان نیز، چنین دعا می كنند:
“از خدای تبارك و تعالی می خواهم كه شما موفق بشوید در تربیت معلم و معلم های تربیت شدۀ صحیح را در كشور ما تربیت كنید كه سعادت ملت ما حاصل بشود."
نكته شایان توجه اینكه در تداوم خط و راه امام(ره)، رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله العالی) با دغدغه همیشگی پیرامون امر خطیر و حیاتی تربیت معلم كه در حال حاضر در دانشگاه فرهنگیان تجلی یافته، به مسائلی بسیار جدی، توجه می دهند واهتمام ویژه تمامی مسؤولان را در این رابطه، چنین می طلبند:
"این مسأله‌ى دانشگاه فرهنگیان هم خیلى مهم است؛ این هم از جمله‌ى چیزهایى است كه باید به طور جدى به آرایش درونى آن توجه شود. معلم اگر شخصیت خودش ساخته نباشد، نمی تواند به متعلم خود، به مخاطب خود چیزى بدهد. اینجا شخصیت معلمین ساخته می شود؛ اگرچه این دانشگاه در ذیل آموزش و پرورش تعریف شده است و مربوط به آموزش و پرورش است، لیكن آموزش عالى باید همه‌ى پشتیبانى‌هاى ممكن را از این دانشگاه‌ها بكند. این ها كارهایى است كه در زمینه‌ى آموزش و پرورش باید انجام بگیرد."
و با تأكیدی مؤكد، در اردیبهشت ماه سال جاری نیز، معظم له، امتیاز «تولید معلّم» را مخصوص این دانشگاه ویژه تربیت معلم می دانند:
"یك مسأله هم مسأله‌ى دانشگاه فرهنگیان است كه من حالا در راه به وزیر محترم هم این را گفتم؛ این دانشگاه فرهنگیان – یا به تعبیر قدیمى، دانشگاه تربیت معلّم – دانشگاه است، لكن با دانشگاه‌هاى معمولى فرق دارد. علاوه‌ى بر امتیازاتى كه دانشگاه‌هاى دیگر دارند، امتیاز «تولید معلّم» مخصوص این دانشگاه است؛ این شرایطى دارد؛ به این دانشگاه خیلى باید اهمّیّت داد."
قوانینی چون قانون متعهدین خدمت، مصوب مجلس شورای اسلامی در سال 69 است؛ جذب دانشجو معلم از اوان جوانی یا انشاءالله به زودی از نوجوانی برای امر خطیر تربیت معلم، تجربه ی دیرین ملت ما و دیگر ملل چون ژاپن، فرانسه و حتی انگلیس و آمریكا است؛ حال چگونه است كه آقایان دم از جذب دانشجویان دیگر دانشگاه ها می زنند كه شخصیت و دغدغه¬ی آنها در سایر دانشگاه ها ، شخصیت و دغدغه ای متفاوت از آن امری است كه قرار است در دانشگاه فرهنگیان و در واقع تربیت معلم شكل بگیرد؟!
پی نوشت :
1.اشاره به یكی از پذیرفته شدگان آزمون استخدامی مذكور و از فارغ التحصیلان ممتازِ دوره كارشناسی ارشدِ یكی از دانشگاه های درجه یك كشور كه به ناچار، در سن سی و سه سالگی، به رغم میل باطنی مجبور به انتخاب شغل معلمی شد و در بدو استخدام، در یكی از روستاهای میهن اسلامی، به تدریس در پایه¬ی سوم ابتدایی پرداخت؛ وی كه پس از گذشت سه هفته از آغاز سال تحصیلی، كتب درسی سوم ابتدایی را به پایان!! رسانده بود، در پاسخ به سایر دانش آموختگان پیشكسوت مراكز تربیت معلم دهه شصت، شاغل در آموزش و پرورش منطقه، چنین اظهار داشت كه شما بی جهت خودتان را نُه ماه معطل آموزش دروس این پایه می كنید؛ من با فشار و اجبار! ظرف سه هفته! این مطالب را به كودكان یاد دادم، ولی شما هنوز قدیمی!! فكر می كنید.
2. یكى از چیزهایى كه من خیلى خوشحال شدم و دیدم تقریباً تعداد زیادى از دوستان رویش تكیه كردند، مراكز تربیت معلم است. من هم به مسؤولان قبلى و مسؤولان فعلى راجع به مراكز تربیت معلم سفارش كرده ام؛ خیلى مهم است. ما معلم باسواد، معلم مطلع و معلم كاردان و حرفه اى در كار خود نیاز داریم. نمى شود ما نگاه كنیم هر كسى بیكار بود، بگوییم آقا تو بیا اینجا درس بده، آن هم در رشته هایى كه خیلى اوقات اصلاً از آنها اطلاعى ندارند. ما درس دینى مان را در خیلى از مدارس، به كسانى مى دهیم كه هیچ مهارت و خبرویتى در این كار ندارند؛ این كه درست نیست. (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی« مدظله العالی » در دیدار با معلمان؛ ۱۲/۰۲/۱۳۸۵)
۳. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی« مدظله العالی » در دیدار با معلمان (۱۸/۲/۹۲)
۴. بیانات مقام معظم رهبری« مدظله العالی » در دیدار با معلمان و فرهنگیان (۱۷/۲/۹۳)
5. «كسانی هستند بسیج و انجمن اسلامی دانشگاه‌ها را دارند اداره می‌كنند، لیسانس می‌گیرند و در به در دنبال شغل می‌گردند؛ چرا دانشگاه فرهنگیان یا وزارت آموزش و پرورش نرود این‌ها را شناسایی كند و دستشان را بگیرد و بگوید تو بیا یك سال، دو سال مهارت‌های معلمی زا بگذران، بعد بفرما برو سر كلاس؟ چرا اگر این سوال طرح شد، می‌گویند «شما می‌خواهید فیتله تربیت معلم را بكشید پایین»؟
(بخشی از متن مصاحبه «دكتر عزیزالله تاجیك اسماعیلی» معاون پشتیبانی و منابع انسانی دانشگاه فرهنگیان، در گفتگو با خبرنگار «نسیم»، در تشریح مهمترین چالش‌های آینده این دانشگاه؛ آذر ماه 93) كه بدیهی است این مطلب نیز بر خلاف تأكید معظم له در دیدار با معلمان؛ ۱۲/۰۲/۸۵ است كه فرمودند: «نمى شود ما نگاه كنیم هر كسى بیكار بود، بگوییم آقا تو بیا اینجا درس بده» یا این كه در دیدار با معلمان؛ ۱۸/۲/۹۲ چنین تصریح نمودند: «دانشگاه فرهنگیان، خیلى مهم است؛ اینجا شخصیت معلمین ساخته می شود» و در سال جاری هم تأكید كردند كه دانشگاه فرهنگیان – یا به تعبیر قدیمى، دانشگاه تربیت معلّم – دانشگاه است، لكن با دانشگاه‌هاى معمولى فرق دارد. علاوه‌ى بر امتیازاتى كه دانشگاه‌هاى دیگر دارند، امتیاز «تولید معلّم» مخصوص این دانشگاه است.
. نمى شود ما نگاه كنیم هر كسى بیكار بود، بگوییم آقا تو بیا اینجا درس بده، آن هم در رشته هایى كه خیلى اوقات اصلاً از آنها اطلاعى ندارند. ما درس دینى مان را در خیلى از مدارس، به كسانى مى دهیم كه هیچ مهارت و خبرویتى در این كار ندارند؛ این كه درست نیست. (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی« مدظله العالی » در دیدار با معلمان؛ ۱۲/۰۲/۱۳۸۵)
. دانشگاه فرهنگیان، خیلى مهم است؛ اینجا شخصیت معلمین ساخته می شود. (بیانات معظم له در دیدار با معلمان (۱۸/۲/۹۲)